Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2012, Blaðsíða 159

að. Heiti ritgerðarinnar er og lýsandi fyrir áherslu hennar: Ást milli akurs
og borgar.
Mikið hefur verið skrifað um Ljóðaljóðin og líklega hlutfallslega meira
en um nokkurt annað rit Gamla testamentisins af svipaðri lengd. Sænski
prófessorinn Ivan Engnell (1906-1964) hélt því fram á sínum tíma að frá
listrænu sjónarmiði séð væru Ljóðaljóðin einn af hápunktum heimsbók-
menntanna. Margir hafa látið svipaða skoðun í ljós. Vinsældir þessa sérstaka
rits voru ekki síst miklar á miðöldum og þá var ríkjandi hin allegóríska
túlkun og hefur slík túlkun e.t.v. ráðið því upphaflega að þessi ástarljóð,
sem við fyrstu sýn virðast ekki trúarleg á nokkurn hátt, voru tekin inn í
„kanóninn“, þ.e. regluritasafnið, Biblíuna.
Hin hefðbundna gyðinglega túlkun gerði ráð fyrir að ljóðin fjalli um Guð
og brúður hans, Israel. Kristnir menn tóku og snemma yfir hina allegórísku
túlkun en með þeirri breytingu að um væri að ræða Krist og brúður hans,
kirkjuna. Biblíufræðingar hafa nú almennt yfirgefið hina allegórísku túlkun
og skilja í staðinn ljóðin þeim bókstaflega skilningi að þau fjalli einfaldlega
um ástir karls og konu. „Kúltísk“ túlkun var áberandi um skeið, þ.e. túlkun
sem gerir ráð fyrir að ljóðin endurspegli eitthvað sem átt hafi sér stað í
helgihaldinu, t.d. að þau séu safn brúðkaupskvæða.
í rannsóknasögulegu yfirliti bókarinnar (II.3) kemur í ljós að konur
hafa í sívaxandi mæli látið til sín taka við rannsókn Ljóðaljóðanna og rann-
sóknaáherslurnar breyst við það. Kveður þar mest að þeim Phyllis Trible,
Athalyu Brenner og Cheryl Exum. Á síðari árum hafa æ fleiri aðhyllst þá
skoðun að Ljóðaljóðin séu rituð frá kvenlegu sjónarhorni og jafnvel að kona
sé höfundur þeirra. Hugsanir og þrár kvenna eru tjáðar og ástarlífinu er
lýst með þeim hætti að það kemur á óvart í hinum forna menningarheimi
Miðausturlanda einhverjum öldum f.Kr. Þar höfðu karlar yfirleitt tögl og
hagldir eins og raun er á um hið hebreska þjóðfélag sem Gamla testamentið
er sprottið upp úr. Frumkvæði konunnar í ljóðunum er síst minna en elsk-
huga hennar á ástarfundunum (sbr. t.d. Ljl 3.1-5 og 5.2-8) og staða hennar
önnur og betri en víðast hvar innan hinna fornu hebresku ritninga.
Yvonne fetar í fótspor þeirra kvenna sem að ofan var getið. Hún skilgreinir
aðferð sína sem kynmeðvitaða ritskýringu (þ. gender-bewusstsein Exegese).
Þar væri kannski nær að tala um sjónarhól en aðferð, en aðferðina kennir
Yvonne líka við frásagnarfræði (e. narratology). Þrátt fyrir heiti aðferðarinnar
er hún ekki einskorðuð við frásagnartexta og reynist nýtast vel við rannsókn
ljóðatexta eins og hér er um að ræða. Það hafði Yvonne raunar sýnt í íslensk-
157