Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2012, Blaðsíða 48

Aðferð Sigurbjörns og deilur um túlkun
Að lokinni fræðilegri kynningu á Opinberunarbókinni víkur Sigurbjörn að
texta hennar og byggir umfjöllun sína upp eftir hinu hefðbundna ritskýr-
ingarformi. Hann fjallar um texta ritsins frá upphafi til enda, tekur á ýmsum
álitamálum og skýrir atburði, tákn og persónur sem upp koma eftir því sem
flókinni atburðarásinni vindur fram. Umfjöllun um tiltekin textaknippi
hefst jafnan með því að Sigurbjörn víkur annars vegar að sögulegu samhengi
efnis textans og hins vegar að því hvernig það skuli skilið í heildarsamhengi
ritsins. í þeirri umræðu byggir Sigurbjörn á erlendum ritskýringarritum eftir
nafntogaða fræðimenn á borð við Robert Henry Charles (1851-1930) og
Ernst Lohmeyer (1890-1946) sem hann vísar til í lok bókarinnar.41
En hin sögulega nálgun er ekki nema hluti af þeirri umræðu sem fram
fer á síðum bókarinnar. Oftar en ekki heyrist skýr predikunartónn svo ekki
verður um villst að texti Sigurbjörns er ekki ritskýringarrit af þeim toga sem
fólk hefur átt að venjast síðustu áratugi þar sem meginþungi hvílir á þeirri
þekkingu sem aðferðafræði sögurýninnar (e. historical criticism) getur aflað.
Sögurýnin fær vissulega rúm í ritskýringu Sigurbjörns en þó helst að því
leyti sem hún þjónar því hlutverki að leiða inn í annars konar umfjöllun.42
Umfjöllun sem er skyldari kirkjuguðfræði eða predikun en nokkru öðru
þar sem liggur beint við að yfirfæra veraldlegar hræringar og átök yfir á
kosmískar hliðstæður þeirra.
í túlkun sinni gengur Sigurbjörn út frá því að gildi Opinberunarbókarinnar
sé ekki bundið við eitthvert eitt ákveðið tímaskeið heldur að í henni sé að
finna sannindi sem eigi jafnt við í dag sem á þeim degi sem skrifarinn gekk
frá fyrsta handriti bókarinnar fullkláruðu; að boðskapur hennar geti raun-
gerst og öðlast merkingu fyrir lesendum og áheyrendum óháð tímaskeiðum
og aðstæðum. Sigurbjörn lýsir nálgun sinni með eftirfarandi orðum: „Eitt er
að vita, hvernig orðalag eða hugtak er undir sig komið, annað að ná þeim
hljómi, sem í orðunum fólst í eyrum fyrstu lesenda, þriðja að leitast við að
41 Sigurbjörn Einarsson, Opinberun Jóhannesar, 229.
42 Hvað viðvíkur aðferð er rit Sigurbjörns auðvitað ekkert einsdæmi. Kunnasta ritið þar sem
þessari aðferð er beitt er sennilega bók Karls Barth (1886-1968) um Rómverjabréfið. í formála
að 2. útgáfu Rómverjabréfsins sem út kom 1921 útskýrir Barth stuttlega hvernig hann nálgast
ritskýringu og svarar um leið gagnrýni sem hann fékk fyrir að beita aðferðum sögurýninnar
í minna mæli en þá tíðkaðist. Karl Barth, The Epistle to the Romans (þýð. úr 6. útg. Edwyn
C. Hoskyns; London, Oxford, New York: Oxford University Press, 1968 [1933]), 6-13. Sú
útskýring virðist eiga vel við þá aðferð sem Sigurbjörn beitir við ritskýringu sína á texta
Opinberunarbókarinnar.
46