Tímarit Máls og menningar - 01.12.2017, Síða 122

Vi ð t a l v i ð D a n i e l C o h n - B e n d i t
122 TMM 2017 · 4
Cohn-Bendit: Franski heimspekingurinn Jean-Paul Sartre lagði líka þessa
spurningu fyrir mig í maí 1968 þegar hann tók viðtal við mig fyrir franska
tímaritið Le Nouvel Observateur. Fundurinn með honum var fyrir mig líkt
og sagt væri við kaþólikka: „Páfinn vill finna þig.“ (hlær).
S.: Sartre var einn af áhrifamestu hugsuðum vinstrimanna.
Cohn-Bendit: Samt var hann í viðtalinu við mig enn taugaveiklaðri en
ég. Að minnsta kosti vildi hann vita nákvæmlega hvernig byltingin færi
fram og hvað við tæki þegar hún hefði átt sér stað. Og þá sagði þessi 23 ára
gamli stráklingur: Bylting sem á sér stað með valdaráni að næturlagi – það
er liðin tíð. Málið snýst um langa leið sem farin er, það er leið breytinga og
endurbóta. Byltingin greiðir leið fyrir stöðugar umbætur. Þannig dró ég þetta
upp – nokkuð sem sannast sagna olli honum sýnilegum vonbrigðum. Hann
dreymdi greinilega um annars konar uppreisn.
S.: Markmið ykkar voru umbætur?
Cohn-Bendit: Hvers vegna áttu þessar uppreisnir sér stað svo víða? Það
stafaði af því að hin ráðandi öfl voru ófær um að koma á umbótum eða kærðu
sig ekki um þær. Uppreisnir eiga sér alltaf stað í sögunni þegar komið er í veg
fyrir algjörlega nauðsynlegar endurbætur í samfélaginu. Þá vex þrýstingurinn
þar til einhvern tímann verður hvellur og lokið þeytist af katlinum.
S.: Hvernig áttu málin þá að þróast eftir mikil pólitísk umbrot?
Cohn-Bendit: Við höfðum hugmynd sem byggði á hinni stöðugu virkni
– hún reyndist raunar vera hin mikla blekking. Við töldum að fólk, hvar svo
sem það bjó og starfaði – í atvinnulífinu, í háskólum, í borgarhverfum, myndi
skipuleggja sig sjálft og með þeim hætti sífellt endurbæta samfélagið í heild
sinni. Þessi afstaða reyndist vera reginskyssa.
S.: Hvers vegna?
Cohn-Bendit: Við áttuðum okkur ekki á því að fólk getur á ákveðnum
sögulegum stundum verið reiðubúið til þess að rísa upp og segja: Nú er komið
nóg. En það vill hins vegar engan veginn standa í sífelldu pólitísku starfi –
fólk vill lifa, fara í bíó, stunda íþróttir, elskast! Og þetta vanmátum við. Það
tók okkur allmörg ár að átta okkur á þessu.
S.: Sýndi það ekki talsvert ofmat á sjálfum sér að álíta að hnattræn bylting
væri á næsta leiti?
Cohn-Bendit: En það gekk alls staðar svo mikið á! Eitt af slagorðum okkar
hljómaði svo: „Í Róm, í París, Búdapest og Berlín, herfylki verkamanna,
skipið ykkur í sveit!“ Vandi okkar var hins vegar sá að söguleg viðmið okkar
voru frá annarri öld. Það var hrópandi mótsögn á milli tilfinninga og langana
okkar unga fólksins, sem fædd vorum eftir síðari heimsstyrjöldina, og þess
pólitíska orðfæris, sem við notuðum og hafði mótast á 19. öld. Verkamanna-
herfylki eða sveitir voru líka helber ímyndun, slíkt var hvergi að finna.
S.: Á miðjum sjöunda áratugnum stóð Víetnamstríðið sem hæst. Mörg
hundruð þúsund bandarískir hermenn börðust í Indókína. Eftir að Fidel
Castro hafði náð völdum á Kúbu reyndi Che Guevara einnig að hefja byltingu