Studia Islandica - 01.06.1981, Blaðsíða 53

51
Slík eru viðbrögð Eyvindar, þegar skósveinn varar hann
við eftirreið Hrafnkels. Skósveinninn gegnir hlutverki sem
er andstætt griðkonunni: hún eggjar Hrafnkel að drepa
Eyvind, en skósveinninn hvetur Eyvind að flýja undan
Hrafnkatli og bjarga svo lífi sínu. Eins og ég hef rakið
annars staðar, þá kemur glögglega fram í viðræðum þeirra
Eyvindar og skósveins tvenns konar skilningur á eðli flótt-
ans. Að hyggju Eyvindar myndu menn telja þar vera um
hræðsluflótta að ræða („mundi þat mQrgum manni hlægi-
legt þykkja, ef ek renn at óreyndu“), en eftir orðum skó-
sveinsins að dæma, er þetta einungis varúðarflótti.23 Eft-
irtektarvert er að Eyvindur telur sér vera vörn í sakleysi
sínu og virðist auk þess treysta því að Hrafnkell sé orðinn
nýr og betri maður. („Ekki veit ek,“ sagði Eyvindr, „til
hafa orðit með þeim Sámi bróður mínum síðan þeir sætt-
usk.“) En eins og Þjóstarssyni grunar skósvein hættuna
(„Þat býðr mér í hug at hann muni þik hitta vilja.“) og
leggur alla áherzlu á að lifi Eyvindar sé borgið. En Ey-
vindi er það til vorkunnar að hann áttar sig ekki á eðh
ójafnaðarmanns. „Hinir óguðlegu flýja, þótt engir elti þá,
en hinir réttlátu eru öruggir eins og ungt ljón.“ (Orðs-
kviðirnir, XXIII 1). Þvi er engu líkara en að Eyvindur
ætli Hrafnkatli að hlíta boðorðinu: „Deil ekki við neinn
að ástæðulausu, ef hann hefir ekki gjört þér neitt mein.“
(Orðskviðirnir, III 30).
Til glöggvunar á varúðarflótta og öðrum ráðum sem
mnnmim voru gefin til að gæta sín fyrir óvimnn sínum,
má benda á nokkur spakmæli Publiliusar (1935): Animus
vereri qui scit, scit tuta ingredi (54). „Hugur sem kann
að óttast getur ferðast með öryggi.“ Caret periclo, qui etiam
cum est tutus, cavet (130). „Sá fer án hættu sem gætir sín
jafnvel þegar hann er öruggur." Nisi qui scit jacere, insidias
nescit metuere (583). „Sá sem kann ekki að setja gildrur
kann ekki að hræðast þær.“ Per quae sis tutus illa semper
23 Um „varúðarflótta" og „hræðsluflótta“ hef ég lauslega rætt i grein-
inni „Hrafnkels saga og Stjórn", Sjötíu ritger'Sir helgaSar Jakobi
Benediktssyni (Reykjavík 1977), 335-42.