Studia Islandica - 01.06.1981, Blaðsíða 19

17
rit sem til voru á móðurmálinu um daga söguhöfundar og
enn eru varðveitt í handritum.7 Slíkt verður þó ekki ráðið
af ritgerð hans. Hér skal ekki rætt mn skyldleika Hrafn-
kels sögu við Alexanders sögu, Gyðinga sögu og Stjórn,8
en væntanlega mun hlutur útlendra áhrifa á söguna ekki
rýma við þessa grein. Ástæðan fyrir fullyrðingu Nordals
virðist einfaldlega vera oftrú hans á háþroska norrænnar
menningar áður en hún spilltist af kristnum sið og latn-
eskum lærdómi. Þótt Nordal hafni þeirri skýringu, að sögu-
höfundur styðjist við arfsagnir um atburði, er hann í litl-
um vafa um að spakmæli sögunnar séu gamall norrænn
arfur: „Orðskviðir eru hlutfallslega margir í sögunni, og
er þess stundum getið, að þeir séu teknir af alþýðu vör-
um: þat er fom orðskviðr, minnisk nú margr á foman
orðskvið, satt er flest þat, er fornkveðit er.“ En hann mun
ekki hafa áttað sig á, að orðið „fom“ í slíkum samböndxun
getur engu síður átt við fornöld Grikkja, Gyðinga og Róm-
verja en við norræna fortíð, og nær því engri átt að draga
þá ályktun af orðalaginu að söguhöfundur hafi þegið spak-
mælin af vörum alþýðu fremur en úr bókum, enda em
þau einmitt eitt af mörgum atriðum Hrafnkels sögu sem
bera vitni um lærðan höfund. Nú er augljóst að náið sam-
band er á milli orðskviða sögunnar og þess hugtakaforða
sem lýst var lauslega hér að framan, og skiptir því miklu
fyrir skilning okkar á uppmna sögunnar og fyrirmyndmn
hvort þeir em komnir af alþýðu vörum, eins og Nordal
7 f nýlegri ritgerð um söguna (Saga Islands III (Reykjavik 1978),
306) endurtekur Jónas Kristjánsson staðhæfingu Sigurðar Nordals
athugasemdarlaust, enda virðist hann hallast að þeirri skoðun að
söguhöfundur hafi ekki orðið fyrir útlendum áhrifum. Hins vegar
lætur Jónas í veðri vaka, að þetta bendi „til þess að höfundur
Hrafnkelssögu kirnni að hafa stuðzt við einhverjar munnmæla-
sagnir.“
8 Um sameiginleg atriði og skyldleika með þessum ritum og Hrafn-
kels sögu hef ég rætt annars staðar: Hrafnkels saga og FreysgyÖl-
ingar (Reykjavík 1962), SiSfrœSi Hrafnkels sögu, og „Hrafnkels
saga og Stjórn", Sjötíu ritgerSir helgaSar Jakobi Benediktssyni 20.
júli 1977 (Reykjavík 1977), 335-43.
2
L