Hugur - 01.01.2018, Blaðsíða 107

Dýrin, skynsemin og hið samúðarfulla ímyndunarafl 107
legar verur hryllingi. Það eru á hinn bóginn til jákvæðari form slíkrar ósértekinnar
þekkingar. Orð sem lýsir reynslunni af því að lifa sem líkams-sál er gleði, segir
Costello.61
Það er í þessari inngrónu, holdlegu þekkingu, bæði um varnarleysi og endan-
leika og um unað og fyllingu lífsins, sem samúðin á rætur: „Hjartað er aðsetur
andlegrar gáfu, samúðar, sem stundum leyfir okkur að deila tilveru annarra.“62
Það er eðlilegt að skilja „hjartað“ í þessu samhengi sem þann skilning sem við
höfum, eða öllu heldur erum, sem holdi klæddar sálir. Við sjáum í The Lives of
Animals birtast skýrt þá hugmynd að sjálfsskilningur okkar sem holdlegra vera
sé forsenda samúðar okkar með öðrum, sérstaklega þegar dýr eiga í hlut: „Samúð
byggist alfarið á sjálfinu [the subject] og hefur lítið með viðfangið [the object]
að gera, þann sem er ‚annar‘,“ segir Costello.63 Þannig er gáfan til að „deila veru“
annarrar lífveru, til dæmis leðurblöku, ekki spurning um að geta á einhvern dular-
fullan máta numið hennar sérstaka hátt á að skynja og hugsa um veröldina. Við
þurfum hvorki að komast inn í huga hennar, né þarf hún á nokkurn hátt að kæra
sig um samúð okkar.64 Kjarni samúðarinnar er fremur, samkvæmt því sjónarmiði
sem Costello talar fyrir, sú gáfa að geta „ekki búið í huga annars heldur búið í
líkama annars“ – geta hugsað sig inn í hátt annars á að vera kvik, holdi klædd
vera.65 Þetta er gerlegt vegna þess að við eigum líkamslífið sameiginlegt með
öðrum mönnum og dýrunum. Dýrin eru í þessum skilningi ættingjar okkar eða
kynsystkini. Íslensk tunga á ekkert orð sem samsvarar enska orðinu „kindness“
sem merkir í senn góðvild og ræktarsemi við þá sem eru af sama kyni. Costello
notar einmitt þetta orð til að tjá hugmynd sína um framkomu manna við dýr:
„Ég [nota] orðið góðvild [kindness] í víðustu merkingu þess, sem viðurkenningu
þess að við erum öll af einu kyni [of one kind], einnar náttúru.“66 Menn og dýr
eru skyld, ekki bara í erfðafræðilegum skilningi, heldur einnig í þeim skiln ingi
að deila öll sams konar hlutskipti sem líkamlegar verur. Það er viðurkenning á
þess um skyldleika sem kallar fram eiginlega samúð, góðvild og virðingu fyrir öðr-
um verum, ef marka má Costello. Því á sama hátt og reynsla manns er reynsla
veru sem hefur baráttuna fyrir lífinu og gegn dauðanum í holdi sínu og blóði, er
„[a]llri veru dýrsins kastað inn í [baráttu þess fyrir lífi sínu]“.67 Við getum skynjað
að baráttan, átökin, „dramað“ sem líf okkar er, á sér samsvörun í lífi dýranna. Það
eru sjónarmið af þessu tagi sem liggja að baki þeirri fullyrðingu Costello að það
séu „engin takmörk fyrir því hve langt við getum hugsað okkur sjálf inn í veru
annarra. Það eru engin takmörk fyrir samúðarfullu ímyndunarafli.“68
61 Sama rit: 33.
62 Sama rit: 34.
63 Sama rit: 34–35.
64 Hliðstæða gagnrýni á hvað það þýðir að hafa samúð með öðrum lífverum er að finna hjá Gaita
2003: 126. Að hafa samúð með fiðrildi, segir Gaita, er ekki fólgið í því að hafa „ímyndunarafl sem
myndi leita að einhverju földu inni í höfði skordýrsins. Það er allt á yfirborðinu, að því gefnu að
sjálfsögðu að maður hafi frjóan skilning [imaginatively rich sense] á yfirborðinu.“
65 Coetzee 2001: 51.
66 Sama: rit: 61.
67 Sama rit: 65.
68 Sama rit: 35.
Hugur 2018meðoverride.indd 107 24-Jul-18 12:21:26