Úrval - 01.02.1947, Síða 56

54
Ú R V A L
ég held að hyggilegra sé að
setja orðið ,.persónulegur“ í
staðinn). Og persónumar, sem
fyrst vekja tilfinningar okkar,
og þannig tengjast okkur upp-
runalegustu og traustustu bönd-
um, er fjölskylda okkar — fað-
ir, móðir, bræður og systur, og
síðan þeir, sem stíga í þeirra
spor. En hvers vegna dyljast
þessar óskir, ótti og bernsku-
reýusla í undimieðvitundinni ?
Venjulega af því, að þær eru
óveikomnar og óskemmtilegar.
Þessar ævagömlu eðlishvatir
— óttinn, kynhvötin, reiðin og
fleiri siíkar — eru ósamrýman-
legar menningarhugsjóniun
okkar og þeim rnarlaniðum, sem
við keppum að vitandi vits; þótt
undarlegt megi virðast, geta
þessar hvatir meira að segja
knúð fram andsíæður sínar í
framkomu okkar — sem nokk-
urs konar „uppbót.“ Feimni
unglingurinn verður frekur og
áleitin stúlka, með miklar kyn-
hvatir, verður kaldlynd tepra.
Skynsamt fullorðið fólk myndi
að sjálfsögðu glíma við þessar
andstæðu óskir pukurlaust og
gera sér Ijósa grein fyrir vanda-
málinu. Annaðhvort myndi það
standa á móti freistingunni af
siðferðilegum ástæðum eða
koma á einhverri sæmiiegri
málamiðlun — þar sem hægt
væri að sætta hinar andstæðu
þrár. Eða á þennan hátt hyggur
greindur fullorðinn maður, að
hann myndi fara að.
Niöurbældar hvatir.
En í bernsku,. meðan skap-
gerðin er að mótast, eru þessar
hvatir teknar lausari tökum.
Jafnskjótt og þær birtast, ýtum
við þeim niður í djúp hugans
og virðumst gleyma þeim. Þær
verða þannig ótengdar eða
„bældar,“ eins og sálgreinirinn
segir. Við neitum því, að vio
höfum orðið raunverulega
hrædd ,eða reið eða ástfangin,
eða að við höfum freistast til að
stela. En þessi „niðurbæling“
getur auðvitað hvorki eytt eða
útrýmt þessum hvötum. IJnd-
ir yfirborði meðvitundarinnar
halda þær áf ram að vaxa og sýkja
út frá sér; og fyrr eða seinna
munu þær brjótast út í öðram
farvegi og skapa þannig stund-
arbata. Á þennan hátt myndast
smámsaman svonefnt tilfinn-
inga „komple?:.“ Og þegar líf
einhverrar manneskju er orðið
mjög háð slíkum niðurbældum
tilfinninga „komplexum,“ virð-
ist samborgurum hennar hún