Úrval - 01.12.1954, Side 17

SUNDURLAUSIR ÞANKAR . .
15
verðskuldar dauðarefsingu. Við svift-
um þig réttinum til að lifa.“ Þjóð-
félagið hefur gildar ástæður: það
er eindregin ætlun þess að verja
.sig gegn öflum hins illa — þ. e.
glæpum — sem gætu stofnað því
i hættu. Rétturinn til að lifa er
því ekki alger. 1 sérstökum tilfell-
um er hann strikaður út úr mann-
réttindayfirlýsingunni. En það er
ekki einfalt mál, skaltu vita. Þvi að
ef ég veiti börnum mínurn rétt til
afnota af bókasafni mínu og upp-
götva svo einn góðan veðurdag, að
þau hafa rifið bækurnar, get ég aft-
urkallað réttinn. Sá sem gefur, get-
ur tckið aftur. Er það þá þjóðfé-
lagið, sem veitir réttinn til að lifa ?
Frá hverjum mcðtók hinn dæmdi
maður líf sitt?
H
J[J[INN dæmdi er nærri
undantekningarlaust morðingi. Fórn-
arlamb hans hafði líka rétt til að
lifa. Hinn dæmdi er einstaklingur,
sem á örlagastundu, úr djúpi ást-
ríðna sinna, stolts eða græðgi —
eða úr djúpi skelfingar — ákvað að
svifta annan mann lífi . . . Á þeirri
stundu þegar hann framdi athæfið
— eða að minnsta kosti á þeirri
dularfullu stundu þegar hann ákvað
að fremja það — steypti hann sér
í hyldýpisgjá þar sem engin rét't-
indi og engin lög eru til. Hann kaus
villimennskuna af frjálsum vilja.
Getur hann þá krafist forréttinda
hins frjálsa manns? Hann gerði sér
ekki grillur út af mannréttindum á
stund ódæðisins. Á þeirri stundu
gerði hann sjálfan sig útlægan úr
því ríki þar sem þau gilda. Er þá
nokkurt réttlæti i því að reyna að
bjarga honum í dag með því að
ákalla grundvallarlögmál, sem hann
reyndi að gera að engu í gær?
En í reyndinni er það i nafni
þessa grundvallarlögmáls sem hann
verður dæmdur, því að þjóðfélagið
telur villimannlegt hið gamla lögmál
„auga fyrir auga og 'tönn fyrir tönn.“
Jafnvel hinn argasti bófi er ekki
lengur útlagi eftir að hann hefur
verið fangelsaður. Dómurinn er
kvcðinn upp yfir glæp . . . en það
er maður, sem verður að afplána
hann. Er alveg víst, að hægt sé að
stinga upp í þennan mann, ef hann
gerir sig líklegan til að tala um
rétt sinn til að lifa? Gerum ráð fyr-
ir, að hann uppgötvi Mannréttincla-
yfirlýsinguna og játi sig síðan sekan.
Hann gæti þá sagt: ,,Ég hef brotið
dýrmætasta ákvæði þessarar yfirlýs-
ingar og það er ekkert ákvæði í
henni, sem leysir mig undan ábyrgð
á athæfi rnínu. En hún leysir ykkur
ekki heldur undan ábyrgð. Hún veit-
ir mér ekki heimild til að draga
ykkur niður í myrkraheim minn.
Þessi yfirlýsing ber vitni heilbrigðu
mati á verðmætum. Ég hef spottað
hana einu sinni og nú kallið þið
mig til ábyrgðar fyrir það. Þið er-
uð á bandi réttlætisins og ég skír-
skota til réttlætis Mannré'ttindayfir-
lýsingarinnar. Ég les þar: „Allir
menn eiga rétt til lífs." Þessi orð
tala skýru máli gegn mér. En nú
skuluð þið lesa þau.“