Saga - 2021, Qupperneq 44

en í þessari vaxandi gagnrýnu orðræðu virkar styttan af Hans Egede
sem óhamingjugripur. Það er lykilatriði í kenningum Söru Ahmed að
tilfinningar loða við (e. stick to) gripi og jafnvel líkama og gildi þeirra
sem tilfinningagripir vex eftir því sem umræðan dreifist víðar. En
kenningar Ahmed benda til þess að orðræður eigi þátt í að hlaða
stytturnar tilfinningum og því meira sem orðræður dreifast því sterk-
ara tilfinningalegt verðgildi safnast fyrir í gripnum sem um ræðir.
Samtímalist og gagnrýni á danska melankólíu
Styttur ásamt þeim tilfinningaríku frásögnum, bæði jákvæðum og
neikvæðum, sem tengjast þeim eiga í samspili við rýmið sem þær
eru í. Þetta samspil er viðfangsefni í teikningum grænlensku lista-
konunnar Lili Chemnitz. Teikningar hennar sýna mismunandi borg-
arrými og vekja upp spurningar um hvaða frásagnir tengjast ólíkum
stöðum í landafræði fyrrverandi heimsveldis. Þær sýna einnig
hvernig staðsetning styttnanna hjálpar til við að hlaða bæði rými og
sögulegar frásagnir (e. historical narratives) með jákvæðum og nei -
kvæðum tilfinningum. Styttan af Hans Egede myndi til dæmis fá
aðra merkingu í rýminu í kringum Christianshavns Torv í Kaup -
mannahöfn sem þjónar sem samkomustaður fyrir fólk af grænlensk-
um uppruna. Í teikningu sinni sýnir Lili fólk sem glímir við félags -
leg vandamál og sem oft má hitta á torginu. Ef Hans Egede væri
hluti af torginu gæti styttan bæði minnt á hlutverk Dana í nýlendu-
stefnu og menningarlegri heimsvaldastefnu og vakið áhorfandann
til umhugsunar um tengsl Danmerkur við þá félagslegu fátækt sem
er hluti af framhaldslífi sambands landanna tveggja. Á sama hátt
virðist það vera fullyrðing verka hennar að ef sjá mætti styttu Svends
Rathsack af kajakræðaranum (sem er staðsett á Christianshavns
Torv í Kaupmannahöfn) í Nuuk í stað styttu Hans Egede myndi hún
draga fram minningar hjá íbúum Nuuk um jákvæða þætti í menn-
ingarsögu inúíta.
Julie Edel Hardenberg er einn þeirra nútímalistamanna sem
hefur tekið skýra afstöðu í umræðunni um þörfina á afnýlendu væð -
ingu (e. decolonization) í sambandinu á milli Grænlands og Dan -
merkur. Hún hefur meðal annars unnið verk sem á í „beinni“ sam -
ræðu við stytturnar tvær af Hans Egede. Túlkun hennar á Hans
Egede og þeirri menningarsögulegu arfleifð sem hann stendur fyrir
kemur fram í verkinu „1721–“ (2017) sem er hvítur trékross með
plötu þar sem ártalið 1721– er grafið á. Þótt túlkunarmöguleikar
álitamál42