Saga - 2021, Page 70

Árið 1883 markaði upphaf vélvæddra hvalveiða við Ísland þegar
Norðmenn hófu veiðar með sinni nýjustu tækni sem þá var leiðandi
á heimsvísu.29 Áætlað er að Norðmenn hafi dregið yfir 17.000 hvali
hér á land á árunum 1883–1915 (sjá mynd 2). Höfuðáhersla Norð -
manna var á lýsisbræðslu en þeim fannst of mikill kostnaður fylgja
því að fullvinna hvalinn og því var stórum hluta skrokksins hent.
Vinnslunni fylgdi mikil ólykt og oft voru úldnar leifar af hvalnum í
kringum stöðvarnar.30 Magnús Gíslason var einn þeirra samtíma-
manna sem starfaði í norsku hvalveiðistöðvunum og fékk góða
innsýn í veiðar Norðmanna en hann segir:
Þetta var nú sannkölluð rányrkja. Enda stóðst ekki hvalurinn þetta
lengi; honum fækkaði ört, svo að eftir nokkur ár var veiðitregða orðin
kristín ingvarsdóttir68
Mynd 2: Hvalveiðar við Ísland 1865–2018. Myndin sýnir miklar veiðar Norð -
manna við Ísland árin 1883–1915 sem Smári Geirsson kallar „norska hval -
veiði tímabilið á Íslandi“ og mun stöðugri veiðar Íslendinga frá 1948 þar til
um miðjan níunda áratuginn. Mjög dró úr hvalveiðum eftir að hvalveiði -
bann Alþjóðahvalveiðiráðsins tók gildi 1985–1986. Myndin er fengin úr skýrsl -
unni Þjóðhagsleg áhrif hvalveiða frá Hagfræðistofnun Háskóla Íslands (2019).
29 Tønnessen fjallar um hvalveiðar Norðmanna á Íslandi 1883–1915 en hinn
norski Svend Foyn, sem meðal annars fann upp sprengiskutulinn, átti stóran
þátt í undirbúningi veiðanna. Sjá: Johan N. Tønnessen, Den Moderne Hval -
fangsts Historie: Opprinnelse og utvikling, 2. bindi. Verdensfangsten 1883–1924
(Sandefjord: Norges Hvalfangstforbund, 1970), 12–45.
30 Trausti Einarsson, Hvalveiðar við Ísland 1600–1939, 120–121.
Hvalveiðar við Ísland frá 1865