Saga - 2021, Qupperneq 73

Líkt og hér hefur verið lýst voru Japanir stórtækir í hvalveiðum
á tuttugustu öldinni: Þeir veiddu úr hófi fram og fóru vítt yfir. Löng
hefð var fyrir neyslu hvalkjöts í ákveðnum landshlutum í Japan en
í fæðuskortinum sem einkenndi fyrstu árin eftir seinni heimsstyrjöld
myndaðist tímabundið stór markaður fyrir hvalkjöt um allt land.
Við Ísland voru einnig stundaðar miklar hvalveiðar en það voru
erlend fyrirtæki sem stóðu fyrir þeim lengst af. Umfang veiðanna
eftir að þær komust í íslenskar hendur var hvergi nærri eins mikið
og tíðkaðist meðal helstu hvalveiðiríkja þessa tíma svo sem Sovét -
ríkjanna og Japans. Það sem löndin tvö áttu einna helst sameiginlegt
varðandi hvalveiðar áður en hvalaviðskipti landanna hófust var af -
stað an til nýtingar aflans en í báðum löndunum var sterk hefð fyrir
því að fullnýta afurðina.
Íslendingar hefja útflutning á hvalkjöti til Japans
Árið 1971 hóf Hvalur hf. að flytja út hvalkjöt til Japans. Fyrsta send-
ingin var lítil en mjór reyndist mikils vísir.44 Íslendingum var um
þetta leyti mikið kappsmál að finna varning sem flytja mætti út til
Japans til að draga úr umtalsverðum viðskiptahalla sem hafði mynd-
ast milli landanna og ágerst á sjöunda áratugnum. Japan var iðn ríki
í örum vexti og japanskur varningur átti sívaxandi vinsældum að
fagna meðal bæði fyrirtækja og einstaklinga á Íslandi. Nýjar virkj -
anir voru drifnar af japönskum túrbínum, fiskiflotinn nýtti jap önsk
net við veiðarnar og mörg heimili eignuðust sína fyrstu Toyota-
bif reið. Frá því um miðjan sjöunda áratuginn höfðu nýskip aðir kjör -
ræðismenn hvors lands um sig, þeir Baldvin Einarsson (skip aður
1963) og Kunitoshi Okazaki (skipaður 1964), leitað leiða til að draga
úr viðskiptahallanum en stærsta áskorunin var að finna vörur sem
Íslendingar gætu selt Japönum. Okazaki var framkvæmdastjóri hjá
stærstu fyrirtækjasamsteypu Japans í sjávarútvegi, Taiyo Gyogyo45
(hér eftir Taiyo), og var vel tengdur í japönskum sjávarútvegi og við -
skiptalífi. Okazaki lagði sig mikið fram við að finna lausn á vand -
japanska tímabilið í hvalveiðum … 71
44 Verslunarskýrslur. Hagskýrslur Íslands, útgefnar árlega af Hagstofu Íslands. Sjá
árganga 1971 og síðar.
45 Fyrirtækið fékk nafnið Taiyo Gyogyo KK árið 1945 og umsvifin uxu hratt.
Samsteypan var endurnefnd Maruha árið 1993 og Maruha-Nichiro árið 2007.
Í þessari grein er þó almennt stuðst við nafnið Taiyo Gyogyo (stytt Taiyo) þar
sem það er nafn fyrirtækisins á því tímabili sem greinin fjallar um.