Saga - 2021, Blaðsíða 78

nafn síns getið en er hér kallaður Tanaka til hægðarauka. Tanaka
kom fyrst til Íslands árið 1968 til að kanna hvalveiðar Íslendinga og
þremur árum síðar gat innflutningurinn hafist.
Hvalveiðar náðu sögulegu hámarki á veiðitímabilinu 1961–1962
þegar alls 66.090 hvalir voru skráðir veiddir á heimsvísu en eftir miðj -
an sjöunda áratuginn hóf Alþjóðahvalveiðiráðið að innleiða hertar
reglur til að stemma stigu við ofveiði.59 Japanir höfðu stund að miklar
hvalveiðar við Suðurskautslandið en nú þurftu þeir að draga saman
seglin og þessar veiðar skruppu saman um tæp 80% milli hvalveiði -
tímabilanna 1961–1962 og 1967–1968 þegar horft er til fjölda veiddra
dýra.60 Fyrirtæki sem versluðu með hvalaafurðir þurftu því að fylgj -
ast vel með þróun á markaðnum og framboði á heimsvísu. Lítið magn
af frystu hvalkjöti var flutt frá Íslandi til Japans árið 1971 en strax árið
eftir var gerð stærri pöntun og varanlegt við skipta samband komst á.
Tanaka vann sem ráðgjafi og verktaki fyrir Taiyo, sem var kaupand-
inn fyrstu 10–12 árin, en Tanaka tók síðan alfarið yfir viðskiptin eftir
að gagnrýnin á hvalveiðar jókst og Taiyo tók þá ákvörðun að rjúfa öll
tengsl við hvalveiðar og sölu hvala afurða. Taiyo var með starfsemi
út um allan heim og þeir þurftu að gæta að ímynd sinni á alþjóða -
vettvangi. En aðstæður voru líka að breytast í Japan og tengslin við
hvalveiðar voru skaðleg fyrir samsteypuna: „Það gat meira að segja
reynst erfitt að útvega fjármagn. Stóru bankarnir vildu ekki lána fé
eða koma að verkefnum sem tengdust hvalveiðum.“61 Frá og með
níunda áratugnum varð einnig erfiðara að flytja hvalkjöt til Japans
þar sem ýmis Evrópuríki hafa sett umskipunarbann og þannig stöðv -
að gáma Hvals hf. á leið til Japans.62
Tanaka kom sjálfur til Íslands á hverju sumri eftir að útflutningur -
inn hófst ásamt fimm til sex manna teymi frá Japan á hans vegum
sem sá um að þjálfa íslensku starfsmennina og hafa eftirlit með
kristín ingvarsdóttir76
59 Peter J. Stoett, The International Politics of Whaling (Vancouver: UBS Press, 1997),
157–158.
60 Johan N. Tønnessen, Den Moderne Hvalfangsts Historie, 4. bindi, 463. Það er
athyglisvert að framboðið á kjöti dróst þó ekki saman nema um helming þar sem
Japanir náðu fram betri nýtingu á skrokknum. Jun Akamine fjallar nánar um
hvaða tegundir voru veiddar við Suðurskautslandið og hvernig þær voru nýttar
í grein sinni, „Tastes for blubber: diversity and locality of whale meat foodways
in Japan,“ Asian Education and Development Studies 10, nr. 1 (2020): 105–114.
61 Viðtal höfundar við Tanaka (apríl, 2021).
62 Sjá t.a.m. umfjöllun um stöðvun á átta gámum Hvals hf. í Helsinki árið 1988:
Jóhann Viðar Ívarsson, Science, Sanctions and Cetaceans, 87–89.