Saga - 2021, Side 131

samkvæmum og annarsstaðar. Kvennfólkið fer nú kannskje að reykja
á götunum líka.13
Þann 12. október skömmu fyrir klukkan þrjú hófst gos í Kötlu. Þá
sat Hannes við vinnu sína í Íslandsbanka og lýsir hann því hvernig
fregnin um gos berst til hans:
Rjett áður en jeg fór heim úr bankanum kl. um 5 e.h., kom einn af starfs-
mönnum bankans, Helgi Jónasson, inn og sagði, að eldur væri kominn
upp í Kötlugjá. Sagði hann að Gísli Sveinsson, sýslumaður í Skapta -
fellssýslu hefði telefonerað frá Vík, að eldur hafi brotist út kl. 2 e.h.14
Hann lýsir því hvernig gosið sést frá bænum þennan fyrsta dag og
um kvöldið fer hann upp á Skólavörðuholt þar sem fjöldi manns
hefur safnast saman og virðir fyrir sér þá „stórfengleg[u] sjón“ sem
þaðan sést. Næstu daga og vikur heldur hann áfram að fjalla um
gosið, segir frá því hvernig askan leggst yfir bæinn, lýsir brenni-
steinsfýlunni og hvernig hann svíði í augun. Einnig segir hann frá
truflunum á loftskeytasendingum vegna gossins. Hann klippir út
fréttir um Kötlugosið í dagblöðum og festir inn í dagbókina. Lýs -
ingar Hannesar fyrstu daga gossins eru nákvæmar og hann segir
meðal annars frá því hvernig gosið sjáist frá mismunandi stöðum í
bænum. Maður sjái efsta hlutann af gufumekkinum úr Austurstræti,
Aðalstræti og víðar en oft skyggi húsin á og mökkurinn sjáist einnig
á Hverfisgötu. En best sjáist mökkurinn af hafnarbakkanum þar sem
mikið var af áhorfendum fyrsta gosdaginn.
En fljótlega víkja hugleiðingar um eldgos fyrir umfjöllun um
annað og alvarlegra mál. Hannes nefnir spænsku veikina fyrst í
dagbók sinni 27. október. Þá hafa borist skeyti frá Kaupmannahöfn
þar sem segir frá því að flensan sé farin að breiðast þar út og víðar.
Hannes hefur áhyggjur af því að ráðleysi stjórnvalda muni hafa í för
með sér að veikin breiðist hér út og fari „hjer yfir, eins og eldur yfir
akur“ ef engar varúðarráðstafanir verði gerðar.
Hann lýsir því hvernig flensan breiðist út um bæinn og þann 6.
nóvember, þegar töluvert af fólki hefur lagst, segir Hannes að allt tal
og hugsun manna snúist um inflúensuna. Víða liggur fólk lasið, sjö
af starfsmönnum Íslandsbanka eru frá vegna veikindanna og svipað
er annars staðar. Fátt fólk er á ferli og lýsingar Hannesar eru sláandi:
„mjer er farið að verða … skrafdrjúgt“ 129
13 Lbs. Lbs. 365 NF. Hannes Thorsteinson, dagbók 24. september 1918.
14 Lbs. Lbs. 365 NF. Hannes Thorsteinson, dagbók 12. október 1918.