Saga - 2021, Page 157

taka upp þráðinn frá grein Agnesar og sýna hvernig hið kynjasögu-
lega sjónarhorn gæti breytt áherslum innan sagnfræðinnar ef kynin
bæði væru skoðuð í samhengi; að gerð væri tilraun til að greina
hlutverk hvers fyrir sig innan sinnar menningarheildar í stað þess
að mála fortíðina með stórum strokum Sögunnar með stóru ess-i.
Hættan væri á að slíkar fræðinálganir ýttu báðum kynjum út af
borði fræðanna — reynslan var ólygin hvað það varðar. Allir vissu
að aðeins lítill hópur mannkyns væri til umfjöllunar í hinni hefð -
bundnu sagnfræði og hann væri jafnan karlkyns — en væri þó
aðeins örlítið brot karla sem héldu um valdataumana í hverju landi.
Kynjafræðin gæti á hinn bóginn dregið upp allt aðra mynd af sam-
félagsbreytingum en áður hafði verið gert vegna þess að útgangs-
punkturinn væri algjörlega nýr. Þar væri nefnilega gengið út frá því
að verkefnin deildust á þá sem réðu við þau, óháð kyni eða þjóð -
félagsstöðu. Bara þessi sýn á fortíðina gjörbreytti nær allri sagn -
fræði legri hugsun og það reyndi ég að draga fram í grein inni.
Það er skemmst frá því að segja að ég fékk því sem næst engin
viðbrögð við þessari grein. Ég átti erfitt með að skilja það þar sem
mér fannst ég vera að brydda upp á nýjum nálgunum og um leið að
vekja athygli á afar sterkri rökræðu Agnesar Arnórsdóttur nokkrum
árum fyrr í Nýrri sögu. Ég hafði vissulega rekið mig á að margir koll-
egar mínir í sagnfræðinni áttuðu sig alls ekki á þýðingu greinar
Agnesar og skildu illa hvaða tíðindi hún boðaði. Ég sætti mig því
við að mín grein myndi ekki kalla fram sterk viðbrögð, við því væri
í sjálfu sér ekkert að gera. Á þessum tímapunkti, á árunum 1995–
1997, var ég farinn að hugleiða markvisst á hvaða leið íslensk sagn -
fræði væri eiginlega og hvað ég teldi mikilvægt fyrir sagnfræðinga
að hugleiða í sambandi við framtíðarstefnumál fræðigreinarinnar
bæði hér á landi og erlendis. Ég áttaði mig jafnframt á að mjög margir
ungir sagnfræð ingar voru að velta fyrir sér svipuðum álita mál um
hver í sínu horni.
Árið 1998 vann ég mikið að rannsóknum í handritadeild (sem nú
heitir Handritasafn) Landsbókasafns Íslands – Háskólabókasafns,
þar á meðal með mörgum nemanda minna sem voru að vinna með
handrit eins og bréfasöfn, dagbækur og önnur einkaskjöl (e. egodocu-
ments). Það fór ekkert á milli mála að konur voru vandfundnar í
þess um heimildum. Þetta olli mér og nemendum mínum töluverðu
hugarangri og um síðir ákvað ég sem þáverandi formaður Sagn -
fræð ingafélags Íslands að efna til dags dagbókarinnar með stuðn -
ingi góðs fólks en dagurinn var haldinn hinn 15. október 1998.
kynjasaga: eru konur þar einar á blaði? 155