Saga - 2021, Side 175

Andmæli við doktorsvörn
Hrafnkels Freys Lárussonar
Mánudaginn 12. apríl 2021 varði Hrafnkell Freyr Lárusson doktorsritgerð
sína í sagnfræði í Hátíðasal Háskóla Íslands. Ritgerð Hrafnkels ber heitið
Lýðræði í mótun. Félagastarf, fjölmiðlun og þátttaka almennings 1874–1915. And -
mælendur voru Páll Björnsson, prófessor í nútímafræði og sagnfræði við
Háskólann á Akureyri, og Íris Ellenberger, dósent í samfélagsgreinum við
menntavísindasvið Háskóla Íslands. Doktorsritgerðin var unnin undir
leiðsögn Guðmundar Hálfdanarsonar, prófessors við Háskóla Íslands, en
einnig sátu í doktorsnefnd Ragnheiður Kristjánsdóttir og Sigurður Gylfi
Magnússon, prófessorar við sama skóla. Hér á eftir fara andmæli Páls og
Írisar.
páll björnsson
Doktorsritgerðin fjallar um lýðræðisþróun á Íslandi og hverfist um þá
grundvallarspurningu hvort og þá hvernig almenningur hafi haft áhrif á eða
aðkomu að þessari þróun. Ritgerðin er í stuttu máli sagt mikilvægt framlag
til rannsókna á því hvernig sífellt fleiri einstaklingar, einkum karlmenn en
einnig konur, urðu smátt og smátt að virkum þegnum eða þátttakendum í
íslensku samfélagi á áratugunum kringum aldamótin 1900. Að baki þessum
umbreytingum hvílir hugmynd um sjálfstæðan einstakling. Í þeirri doktors-
ritgerð sem hér er til umræðu er áherslan aftur á móti ekki á hugmynda -
söguna heldur á hinn félagslega veruleika. Áherslan er með öðrum orðum
á það hvernig hugmyndir hafi verið praktíseraðar og í því birtist einnig einn
af styrkleikum verksins.
Doktorsefnið, Hrafnkell Freyr Lárusson, skiptir ritgerð sinni upp í þrjá
meginkafla, sem allir eru mjög ítarlegir, auk inngangs- og niðurstöðukafla.
Hér verður fyrst gerð stutt grein fyrir innihaldi hvers kafla. Margt af því
sem þar verður rakið væri áhugavert að ræða í þaula en hér er ekki tækifæri
til slíks. Í stað þess munu andmælendur aðeins taka valin efni og álitamál
til nánari umfjöllunar.
Saga LIX:2 (2021), bls. 173–186.
A N D M Æ L I