Saga - 2021, Page 197

píslarvotts. Hann birtir síðan nokkur sýnishorn af ljóðum hans.
„Megi þessi samantekt á kveðskap Jóns verða einhverjum hugum-
stórum tilefni til slíkrar útgáfu,“ skrifar Kári (301). Hér ávarpar hann
og hvetur vonandi sjálfan sig því verðugt væri það verkefni. Sömu -
leiðis eru bréf Gísla biskups í útgáfu Más væntanlega aðeins upp-
hafið að frekari útgáfu á bréfabók Gísla Oddssonar.
Í heimildaútgáfu Torbjørns Ødegaard koma nú í dagsljósið mik-
ilvæg skjöl sem hafa dvalið í rökkri skjalasafna um aldir. Ég notaði
allnokkur þeirra í rannsóknum mínum en það er mikil hjálp að því
að fá þau umskráð núna og þýdd. Þýðingin er á „normalnorsk“ og
það takmarkar notkunina auðvitað. Við bestu aðstæður hefði verið
gott að hafa einnig enska þýðingu á skjölunum og þýða nokkur í
viðbót sem látin eru duga óbreytt á gamalli skandinavísku með staf-
setningu tímans.
Flest skjölin voru í danska þjóðskjalasafninu en var skilað til
Óslóar fyrir rúmum 20 árum vegna þess að þau vörðuðu Noreg.
Réttara væri þó að segja að þau snerti dansk-norska ríkið á sautj -
ándu öld og þar með talið Ísland. Þar eru til dæmis tvö skjöl sem
sýna að danska konungsvaldið hafði samskipti við Norður-Afríku
fyrir daga Tyrkjaránsins á Íslandi. Annars vegar er þar skrá yfir
norska og danska fanga í Algeirsborg frá tímanum 1622‒1623 og
hins vegar bænaskjal til Kristjáns IV. Danakonungs fyrir hönd 80
þegna hans frá Noregi og Danmörku (einnig svæðunum sem seinna
urðu sænsk) sem sátu fangnir í Algeirsborg 1623. Þetta voru sjó -
menn sem teknir voru á skipum á hafi úti en þeir voru algengasta
tegund fanga. Þarna er einnig að finna elsta skjal sem til er og varðar
íslenska fanga, dagsett 1. desember 1629 sem ég baksaði við að lesa
fyrir rúmum 20 árum og byrjar svo: „Wihr ahrme slauen von yß -
landt, in Hac Lackrimarum Valle pagnorum sehlgefährlicher tribula-
tion …“. Þetta er bænakall Íslendinga til prinsins í Danmörku því
menn eru upplýstir um að Kristján IV. var ekki í höll sinni vegna
„die schwere Verfaßung Krigs“. Þarna undirrita fjórir menn fyrir
hönd 120 landa sinna en herma að þeir hafi verið 380 í upphafi sinn-
ar vistar í Algeirsborg. Þetta eru mikilvægar upplýsingar. Hvað varð
um hin 260 á tveimur árum? Nokkrir tugir hafa látist af sjúkdómum
sem fólk hafði ekki ónæmi fyrir, allmörg höfðu snúist til íslamskrar
trúar, börnunum var haldið eftir. Þau 120 sem eftir voru töldust vera
„zur gnädiglichen Redemtion“, náðarsamlegast til útlausnar.
Í skjalaútgáfu Torbjørns Ødegaard kemur Hollendingurinn Paul
de Willem við sögu sem umboðsmaður fyrir danska konungsvaldið
tyrkjaránsrit í heimsfaraldri 195