Saga - 2021, Qupperneq 198

því honum er falin umsjón með lausnargjaldinu og leiðum til að
koma því í réttar hendur. Hann aflar upplýsinga um mögulegar
aðferðir, finnur sendimenn sem ráða við verkefnið, skrifar til tengi -
liða í Marseille (meðal annars sonar síns með sama nafni) og setur
upp reglur um meðferð söfnunarfjárins, til dæmis með því að tryggja
peningana sem fara alla leið til Algeirsborgar gegn 4% iðgjaldi. Þetta
var flókið ferli þar sem söfnunarfé var komið til biskups í Dan -
mörku, fór þaðan til tollvarðarins á Helsingjaeyri sem sendi víxil á
fjármálamenn í Amsterdam og þeir létu Paul de Willem hafa reiðufé
sem hann kom til Marseille og Livorno til að kaupa út fanga í Al -
geirs borg.
Tvö skjöl í þessu safni voru þegar prentuð í heimildaútgáfu Jóns
Þorkelssonar en gott er að hafa þau hér í réttum félagsskap. Um -
fangs mestir eru reikningar frá útkaupaferðinni miklu til Algeirs -
borgar frá árabilinu 1632‒1636 sem er ómetanleg heimild.
Bókinni lýkur með „Summary“ á ensku sem Adam Nichols skrif-
ar. Það er þó minna samantekt heldur en sjálfstætt innlegg sem lýsir
einkum ferlinu við útkaup fanga, frá söfnun til lokagreiðslu, og er
prýðilega samið á skýru máli.
Torbjørn skrifar inngang að heimildasafninu, tengir þar skjölin
saman og vísar í aðrar heimildir og athuganir, einkum prentaðar.
Hann segir sjálfur að hann fari ekki út í skilgreiningar á löglegum
og ólöglegum sjóránum sem óneitanlega skipta miklu máli í átökum
tímans. Hann nefnir Márana sem hraktir voru frá Spáni og segir að
þeir hafi síðan tekið þátt í ábatasömum sjóránum á Miðjarðarhafi.
Það er satt en aðeins hluti sannleikans því þeir voru sviptir húsi og
heimili og málefni þeirra eru margbrotin. Torbjørn fjallar heldur
ekki um kristnu korsarana á Möltu og víðar eða þrælaverslunina í
Livorno á Ítalíu og í Marseille né múslímsku galeiðuþrælana sem
reru á skipum Frakkakonungs og víðar.
Það mætti líka setja þrælkunina í Norður-Afríku í samhengi við
þrælahald í heiminum sem var í fullu gengi á þessum tíma. Evrópu -
menn fóru heldur dult með þrælahald í heimalöndum sín um en
stunduðu það af vaxandi krafti í öðrum heimsálfum. En þá vaknar
spurningin: Hvenær er myndin orðin nógu stór? Hve marga þætti
þarf að taka með í reikninginn? Og frá hvaða sjónarhorni á að skoða
málið? Í Cambrigde World History of Slavery er grein eftir áðurnefndan
sérfræðing um „þrælahald í Tyrkjaveldi [ósmanska ríkinu] á ár -
nýöld“ og þar er þrælkunin einkum rannsökuð sem þvingaðir fólks-
þorsteinn helgason196