Saga - 2021, Qupperneq 199

flutningar, „forced transportation as a type of migration“. Sjónar -
hornin eru mörg.
Í inngangi Torbjørns koma fram ítarlegri upplýsingar um tvo
útkaupara fanga. Annar var Frans van Iperseel (Franciscus von Iber -
scheel/yberschel). Jón Þorkelsson nefnir hann í heimildaútgáfu
sinni vegna þess að Iperseel vildi kaupa Jóni og Margréti, börnum
Jóns píslarvotts Þorsteinssonar, frelsi í Algeirsborg, stökk svo til
Hollands með Margréti en yfirgaf hana þar uns bróðir hennar leiddi
hann á betri vegu. Torbjørn bætir hér við og kemst að því að Iperseel
var atvinnumaður í útkaupum með sambönd í Hamborg, Livorno
og víðar. Og bætir Torbjørn þó við að heimildir um hann á skjala -
safni í Flórens séu „omfattende, men hittil oversett og ubehandlet i
en nordisk sammenheng“ (28). Livorno var fríhöfn Medísíanna í
Flórens og þangað fór séra Ólafur Egilsson og undraði sig á styttun-
um af hlekkjuðum Márum. Um þessar áhrifamiklu styttur hef ég
fjallað í heimildamyndinni Atlantic Jihad (Seylan, 2001) og bókinni
The Corsairs‘ Longest Voyage (Leiden: Brill, 2018).
Hinn útkauparinn var Willem Kieft, maðurinn sem samdi um
útkaupin miklu í Algeirsborg 1634‒1636, greiddi út fé og kom svo
leysingjahópnum alla leið til Kaupmannahafnar. Hann skilaði af sér
miklum reikningum fyrir allt starfið eins og áður segir. Torbjørn hef-
ur eftir hollenskum sagnfræðingi að Kieft hafi verið hollenskur
kaupmaður sem reyndi fyrir sér í viðskiptum í Frakklandi en varð
gjaldþrota í borginni La Rochelle. Paul de Willem réð hann engu að
síður til að vera aðalsamningamaður í Algeirsborg og hann lauk
verki sínu þar. Nokkrum árum seinna var hann hins vegar orðinn
landstjóri í Nýja-Hollandi í Norður-Ameríku (núverandi New york)
og þekktur fyrir hörku gagnvart frumbyggjunum. Torbjørn tekur
þetta saman þannig: „I forretningslivet i Frankrike var han en kyn-
iker. I Nye Nederland en tyrann. Men i Algier en redningsmann“
(39). Kieft er persóna í heimildaskáldsögu Steinunnar Jóhannes dótt -
ur, Reisubók Guðríðar, sem kom út fyrir 20 árum. Ég minnist þess að
hún spurði mig þegar bókin var í smíðum hvort eitthvað væri vitað
um Kieft og ég stóð á gati. Nú er meira vitað og hægt að skrifa nýja
skáldsögu.
Þessi þrjú heimildarit um Tyrkjaránið er góð uppskera en víst er
að aftur kemur uppskerutíð. Mér er kunnugt um að Torbjørn Øde -
gaard er tilbúinn með heildstætt rit um Tyrkjaránið á Íslandi (á
norsku). Talsvert hefur verið unnið að útgáfu á skjölum sem varða
tyrkjaránsrit í heimsfaraldri 197