Saga - 2021, Page 213

viðhorfum samtímans. Í dag felast framfarirnar nefnilega í endurnýtingu
eins og þeirri sem torfhúsin veittu möguleika á og í því að nýta allt það sem
náttúran gefur til fulls. Það mætti ef til vill endurvekja þessa híbýlamenn -
ingu fyrri alda. Enn þann dag í dag hefur ekki tekist að finna byggingarefni
eða aðferðir sem koma í veg fyrir raka.
Hjörleifur virðist hafa sett sér það markmið að taka ekki afstöðu til kosta
og galla torfbæja sem híbýla heldur eru gögnin úr byggingarrannsókn
Sigurðar að mestu látin standa fyrir sínu án frekar umræðu. Vissulega hefði
verið fróðlegt að fá nánari umfjöllun frá Hjörleifi um ýmsa þætti sem fram
koma í svörum sýslunefndarmannanna, eins og til dæmis mismunandi end-
ingu torfbæja eftir landsvæðum, en eins og hann bendir sjálfur á eru gögnin
mikilvægur grunnur fyrir frekari rannsóknir á torfbæjarmenningunni hér-
lendis. Ég vona svo sannarlega að svo verði.
Því miður eru ýmsir gallar á bókinni sem vel hefði mátt laga með meiri
yfirlegu. Tilvísanir vantar oft við beinar tilvitnanir, sjá til dæmis bls. 34, 37,
38 og 39 þar sem vitnað er í Guðmund Hannesson. Í heimildaskránni eru
taldar nokkrar ritsmíðar eftir hann og óvíst til hverrar er vísað. Þá vantar
svör við spurningum úr einstaka hreppum þrátt fyrir að sagt sé að þau hafi
fundist samkvæmt yfirlitinu í viðauka I og á kortinu á bls. 45. Dæmi um það
er Barðastrandarhreppur, Mýrarhreppur og Flóahreppur. Aftur á móti eru
svör úr Gaulverjabæjarhreppi birt í bókinni en sagt bæði í yfirlitinu og á
kortinu að þau hafi ekki fundist. Eins vantar að tilgreina í svörum úr Hóls -
hreppi hvort hreppurinn hafi tilheyrt Vestur- eða Norður-Ísafjarðarsýslu.
Þarna er munur á enda um tvær stjórnsýslueiningar að ræða. Þá er einnig
ósamræmi á milli svara og yfirlitsins þegar kemur að röðun hreppa í
ákveðn ar sýslur og í einu tilfelli hefur hreppur (Suðureyrarhreppur) verið
skráður í ranga sýslu. Loks er Eiðaþinghá nefnd svo í svörunum en Eiða -
hreppur í yfirlitinu. Það sama á við um Fáskrúðs fjörð/Fáskrúðs fjarðar hrepp.
Þá er villandi að staðsetja mynd af tómthúsum í Siglufirði í svörum frá
Ögur hreppi í Norður-Ísafjarðarsýslu (70), einkum og sér í lagi þar sem
landshlutabundinn munur er greinilegur á torfbyggingum sé horft til svara
frá sýslunefndunum. Bókin endar á nokkrum ljósmyndum af torfbæjum og
fróðlegu stöplariti um fjölda húsa í dreifbýli eftir byggingarefni á tímabilinu
1910 til 1960 í stuttum undirkafla sem ber yfirskriftina Um fjárhagslegan
stuðning ríkisins til húsbóta. Ekki er að sjá að myndirnar og stöplaritið eigi
beinlínis við þennan síðasta kafla en ekki er vísað til þeirra í textanum.
Endir bókarinnar er þannig heldur snubbóttur en ef til vill var það alltaf
markmiðið að bókin þjónaði hlutverki uppflettirits án mikillar umræðu.
Gögnin tala sínu máli.
Steinunn Kristjánsdóttir
ritdómar 211