Saga - 2021, Page 231

áður segir er textinn aðgengilegur og vel skrifaður en þó bregður fyrir
nokkrum gáleysislegum setningum og farið er óvarlega með fullyrðingar
sem aftur draga upp einfaldaða og staðlaða mynd af umfjöllunarefninu
hverju sinni eða þá að óheppileg tvíræðni birtist í textanum. Dæmi um þetta
birtast síður í greiningu höfundar á viðfangsefninu í nýja heiminum heldur
í almennri umfjöllun um Ísland sem kemur nokkuð á óvart vegna þess að
oft og tíðum leitar Bertram í fremur nýlegar rannsóknir á íslenskri sögu og
menningu. Of langt er gengið að kalla danska konungsveldið „Iceland’s
imperial ruler“ (27) og á blaðsíðu 10 má lesa úr textanum að Leifur Eiríksson
og félagar hafi búið saman á Grænlandi í um það bil 500 ár. Þá eru fornsög-
urnar kallaðar „ancient Icelandic texts“ (28) þegar nær væri að kalla þær
„medieval“ eða jafnvel „late-medieval“. Í samhengi fornsagnanna er stöku
sinnum farið með þær sem áreiðanlegar sögulegar heimildir (sjá t.d. 14 og
78). Óheppileg staðreyndavilla birtist á blaðsíðu 139 þegar segir að mat-
reiðslubók Þóru Andreu Nikólínu Jónsdóttur frá 1858 sé sú fyrsta sem kom
út á íslensku. Enn fremur er þýðing á viðurnefni Gísla Jónssonar frá
Saurum, þ.e. Saura-Gísla, sem „Dirty-Gísli“ fremur fumkennd þó að eflaust
megi færa rök fyrir slægð Gísla á nítjándu öld. Flestar af ofangreindum
ambögum birtast í sögulegum aðdraganda höfundar að greiningu sinni og
sleppa því fyrir horn hvað varðar efnistök og greiningu rannsóknarinnar.
Á öðrum stöðum er textinn oft hnyttinn og skemmtilegur en jafnframt
beinskeyttur. Heimaprjónaðar íslenskar nærbuxur, þar sem þær héngu úti
til þerris, eru kallaðar óopinber íslenskur fáni (24) og Halldór Briem, ritstjóri
Framfara, er kallaður „editor-colonist“ (31). Þá bendir Bertram réttilega á að
gjarnan var óeining um ýmsa þætti í íslenska samfélaginu í Ameríku og
almennt er ekki dregið úr þætti vesturfaranna í nýlenduhyggju Norður-
Ameríku.
The Viking Immigrants er áhugaverð bók þar sem nálgun á sögu og
menningu íslensku vesturfaranna og afkomenda þeirra er athyglisverð og
spennandi. Höfundur tekur sér fyrir hendur það krefjandi verk að byggja
rannsóknina að verulegu leyti á munnlegum heimildum og þó að nálgunin
sé nokkuð nýstárleg er hún einnig umdeild. Engu að síður er framsetning
og úrvinnsla til fyrirmyndar og rannsóknin er afar merkilegt framlag til inn-
flytjendafræða Norður-Ameríku. Farið er með viðfangsefnið af virðingu og
textinn er ekki aðeins lipurlega skrifaður heldur byggir hann á góðri yfirsýn
og þekkingu.
Ólafur Arnar Sveinsson
ritdómar 229