Úrval - 01.01.1970, Blaðsíða 76
74
tTRVAL
sem hlýðir, samkeppnismanninn og
samvinnumanninn.
1. Þessi manngerð lifir auðvitað
í samfélagi, sem við erum allir ald-
ir upp í. Þar á barnið að gera það
sama og faðirinn og móðirin og
allir aðrir fulltíða menn. Þú átt
fyrst að hlýða, þá færð þú leyfi
síðar til að ákveða sjálfur. Það er
alveg eins og það eigi að kenna
mönnum að taka ákvarðanir. Hús-
bóndi, þrælsgeð, yfirmenn og und-
irgefnir. Þetta eru einkenni á sam-
félagi myndugleikans.
2. Gagnstæð þessu er svo sú
manngerð, sem talar um rétt ein-
staklingsins til að ákveða sjálfur,
vera sinn eigin gæfusmiður. —
Þetta er samkeppnismaðurinn, sem,
eins og rithöfundur einn segir: Er
fæddur í Englandi, en alinn upp í
Bandaríkjunum. Þetta talar til lífs-
orkunnar og alls hins orkuþrungna
í manninum, sem snýr út að sam-
félaginu og krefst þar útrásar. Þetta
getur allt gengið að óskum á með-
an þar er nóg rúm, en þegar fer að
þrengjast þar er farið að beita oln-
bogunum, og klærnar eru dregnar
út. Það hefst barátta og áflog:
Frjálslyndið gufar upp og við tek-
ur samfélag myndugleikans, þar
sem einstaklingseðlið nýtur sín
aðeins hjá þeim, sem hafa mögu-
leikana, þeim, sem hafa sigrað. Það
er þetta, sem þeir þurfa að vita,
sem hylla samkeppnina.
3. Þriðja manngerðin er sam-
vinnumennirnir, sem náð hafa
mestum félagslegum þroska, en
gera um leið mestar kröfur, bæði
uppeldislega séð og í undirbúningi
til að lifa lífinu. Þetta krefst vissr-
ar breytingar á hinu almenna lífs-
viðhorfi til þess að samvinnumaður-
inn komist til áhrifa, til þess að
þessi manngerð verði í meiri hluta.
Við verðum að gera þá kröfu til
kennara framtíðarinnar, að þeir
verði með í því að ala nemendur
sína og sjálfa sig upp í að fylla
flokk þessarar manngerðar.
Það síðasta, sem ég vil taka hér
fram, varðandi kröfur til kennara
framtíðarinnar er það, að ég vildi
óska, að erindi það, sem hér fer á
eftir megi vekja okkur alla, og þar
með talda kennara framtíðarinnar,
til rækilegrar umhugsunar:
„Börnin þín eru ekki þín börn,
þau eru synir og dætur þess lífs,
sem þráir sjálft sig.
Þau koma í gegnum þig, en ekki
frá þér,
jafnvel þótt þau séu hjá þér,
eru þau ekki þín eign.
Þú getur veitt þeim kærleika þinn,
en ekki hugsun þína.
Þú getur hýst líkami þeirra,
en ekki sál þeirra,
því að hún hvílir í húsi framtíðar-
innar,
sem þú getur ekki heimsótt,
ekki einu sinni í draumi.
Þú getur leitazt við að líkjast þeim,
en reyndu ekki að fá þau til að
líkjast þér,
bví að lífið gengur aldrei aftur
á bak
og hikar ekki við daginn í gær.
(Úr Dansk pædagogisk tidskrift).
H. J. M. þýddi og endursagði.