Úrval - 01.01.1970, Blaðsíða 44

42
ÚRVAL
hringurinn er tákn þess að brúð-
urinn tengist manninum og ætt
hans. Sá siður, að tilvonandi hjón
skiptist á trúlofunarhringum, er
miklu seinna tilkominn.
Út frá þessu sjónarmiði verðum
við að líta á hjúskaparbrot og þá
um leið frummerkingu sjötta boð-
orðsins. Því að hið merkilega er,
að í upphafi náði þetta boðorð að-
eins til giftra kvenna, og manna sem
átt höfðu mök við giftar konur af
annarri ætt. Þegar konan hafði
verið tekin upp í ætt mannsins með
brúðkaupssiðum, öðlaðist hún sál
hennar, og þegar hún gat börn með
manni sínum, öðluðust þau sál ætt-
arinnar. Versta brot sem gift kona
gat gert sig seka um, var því að eiga
mök við mann af annarri ætt, því
að með því flutti hún ný sálarein-
kenni inn í ættina, sem stríddu á
móti sál ættarinnar og sundruðu
henni. En ef maðurinn átti mök
v:ð aðra konu þurfti hann ekki ann-
að en að taka hana í ætt sína með
því að giftast henni, eða bæta á ein-
hvern hátt fyrir ef hann eignaðist
barn með konunni.
Það var náttúrleg afleiðing af
þessu sjónarmiði að maðurinn mætti
eiga fleiri en eina konu, því að við-
hald ættarinnar skipti mestu máli.
Ófrjósöm eiginkona var aumust
allra — hana gat maðurinn losað
sig við umsvifalaust, eða þá að hún
lét honum í té þjónustustúlkur, svo
að hann gæti á þann hátt eignast
börn til viðhalds ættinni. Þetta rek-
um við okkur á í gamlatestament-
inu, þar sem getið er um að Lea
og Rakel hafi gefið Jakob þernur
sínar, svo að hann gæti eignast með
þeim fleiri syni. Þetta var ekki hjú-
skaparbrot, heldur fyllilega lögleg
aðferð.
Fjölkvæni var mjög algengt með-
al forn ísraelsmanna. Þess er getið
að Salómó hafi átt „sjöhundruð
eiginkonur og þrjú hundruð hjákon-
ur“. Vegna vesalings mannsins
sjálfs, verðum við þó að álíta, að
tölur þessar séu talsvert ýktar.
Þessi skoðun, að sjötta boðorðið
eigi einkum við konuna, endur-
speglast einnig í frekari ákvæðum
um hjúskaparbrot í lögum Móse.
Hversu vægt brot mannsins í þessu
efni voru dæmd má sjá á ákvæðinu
í 2. Mósebók 22. kapítula, 16—17.
„Ef maður glepur mey, sem ekki
er föstnuð manni, og leggst með
henni, þá skal hann hana mundi
kaupa sér að eiginkonu. En ef fað-
ir hennar vill eigi gifta honum
hana, þá skal hann greiða svo mikið
silfur sem meyjar mundi svarar".
Allt öðru máli gegndi um gifta
konu. Ef hún átti mök við annan
mann, var hún dæmd til að grýtast
til dauða. Hversu alvarlegum aug-
um var litið á þetta, má sjá á því,
að sama hegning beið mannsins,
sem hún átti mök við. Um þetta
segir í 5. Mósebók, 22. kap„ 22.
„Ef maður er staðinn að því, að
iiggja hjá konu annars manns, þá
skulu þau bæði deyja, maðurinn,
sem lá hjá konunni, og konan sjálf“.
Sama hegning beið konu sem var
trúlofuð, og þess manns, sem hún
átti mök við. Hún átti það á hættu
að flytja með sér ávöxt annars
manns inn í hjónabandið og ætt
manns síns, og baka henni með því
óbætanlegt tjón. Já, svo ströng