Úrval - 01.01.1970, Blaðsíða 93

VITNISBURÐUR MINN
annað en bein, sinar og tægjur. Við
töldumst heppnir, ef við fengjum
15 grömm af raunverulegu kjöti á
dag. Þegar komið var inn með hvít-
kálið, þekktum við ekki í fyrstu,
hvaða matur þetta var, því að það
var svart, slepjulegt og úldið. Óþef-
urinn að því var slíkur á sumrin,
að það lá við, að það liði yfir mann.
Það varð að kasta miklu af matn-
um vegna skemmda.
Eftir að ég hafði kynnzt matar-
æði fangabúðanna á þennan hátt,
boðaði yfirmaður þess svæðis, sem
skáli minn var á, mig til skrifstofu
sinnar. Hún var lítil og mjög snyrti-
leg. Á einum veggnum hékk mynd
af Lenin og á öðrum af Khrushchev.
Hann skoðaði skjölin, sem fjöll-
uðu um mál mitt og spurði mig
hinna venjulegu spurninga, um
nafn mitt og fæðingardag og fyrir
hvað ég hefði verið dæmdur. Svo
skýrði hann mér frá reglum fanga-
búðanna með þurrlegri embættis-
rödd. É'g varð að sækja stjórnmála-
tíma á hverjum fimmtudegi. „Fang-
inn er skyldugur . . . skyldugur . . .
skyldugur . . .“ kvað við í sífellu.
Ef ég bryti reglurnar, gæti ég bú-
izt við því að verða sviptur þeim
réttindum, að fá einhvern ættingja
minn í heimsókn einu sinni á ári,
einnig hinum takmarkaða rétti mín-
um til þess að kaupa varning í
fangabúðaverzluninni, réttinum til
þess að taka við matarpökkum eða
að skrifa bréf eða taka við þeim.
Einnig gæti ég búizt við því að
verða settur í einangrunarklefa fyr-
ir alvarleg brot.
„Jæja þá,“ sagði hann að lokum.
91
„Á morgun hefjið þér störf á ökr-
unum. Þér megið fara.“
Yfirmaður vinnuflokksins, sem ég
lenti í, en hann var sjálfur fangi,
spurði mig að því, hve langan dóm
ég hefði fengið. Hann sagði bara,
þegar ég skýrði honum frá því:
„Sex ár! Það er barnaleikur." Og
hinir brostu líka.
Þeir vildu frétta um réttarhöld-
in í máli mínu. Hafði mér verið
leyft að lesa hinn formlega dóms-
úrskurð? Ég svaraði því neitandi.
„Já, þannig fara þeir enn að því,“
sögðu þeir þá. Þeir höfðu flestir
hlotið sömu meðferð og ég, verið
yfirheyrðir og dæmdir fyrir luktum
dyrum. „Það finnst að vísu fólk
hérna, sem dæmt var í opinberum
réttarhöldum," sögðu þeir, „en það
eru bara venjulegir sakamenn, fjár-
svikarar og svoleiðis fólk.“
Að kvöldverði loknum labbaði ég
svolítið um í fangabúðunum. Þetta
var hlýtt vorkvöld. Grasið var far-
ið að grænka. En það leið ekki á
löngu, áður en kveikt var á leitar-
Ijósunum í varðturnunum. Það var
jafnvel ekki enn orðið alveg dimmt.
Ég sneri aftur til skálans til þess að
búa um mig.
Klukkan 10 kvað við hljóðmerk-
ið um, að nú skyldu fangar ganga
til náða. Slegið var 10 sinnum í
járnstaur. Og síðustu ómarnir voru
ekki enn dánir út, þegar ég gat
heyrt, að slegið var í annamjárn-
staur í öðrum fangabúðum langt í
burtu, og síðan fleiri og fleiri enn
lengra í burtu. Skyndilega fannst
mér sem ég gæti heyrt þetta merki
jafnvel alla leið frá Moskvu berg-
mála í Spasskyturninum við Rauða