Úrval - 01.04.1962, Side 75

IIVAÐ UM ELEKTRÓNÍSKA MÚSÍK?
fengsælt fiskimið fyrir loddar-
ann, en tónskáld svo sem Roberto
Gerhard aðhyllist hana einnig
(en „Collages“ fyrir hljómsveit
og rafeindatóna, samið af honum,
verður bráðlega leikið í fyrsta
sinni) og Bruno Maderna, Pierre
Boulez og Stockhausen, sem hafa
þegar sýnt það í verkum sínum
fyrir venjuleg hljóðfæri, að þeir
hafa gott vit á tónlist.
Kærkomin innsýn í byggingu
rafeindatónlistar var veitt á
hljómleikum þessum, þegar
„Study 11“ eftir Stockhausen var
leikið og „rafeindanóturnar"
(handritið) sýndar um leið á
tjaldi við leiksviðið. Skrásetning
tákna þessarar tónlistar virðist
vera mjög fyrirhafnarsöm, en það
er auðveldlega hæg't að skilja
hana og lesa úr henni af hverjum
þeim, sem er kunnugur venjulegri
nótnaritun. Efsta línan gefur til
kynna tónhæð og sú neðsta styrk-
breytingar, og augað hjálpaði eyr-
anu til þess að taka á móti sam-
hljómunum og skilja þá.
Hlustandinn þarf fyrst og
fremst að vera á verði gegn því,
að dómar hans séu þeirri tegund
verka í vil, sem líkjast mest
venjulegri hljóðfæratónlist. Hin
frumlegustu tólftónaverk, sem
munu að lokum veita okkur mesta
ánægju, geta að vísu verið þau
þessara verka, sem minna okkur
83
mest á hljóðfæratónlist, en eru
það þó líklega yfirleitt ekki.
Það virðist táknrænt, að þessi
tónskáld eru að skapa svið tón-
listar, sem útilokar hinn einstaka
hljóðfæraleikara. Öldum saman
var tónlistin samslungin, en ekki
sundurgreind list, þar eð tón-
skáldið lék sín eig'in verk sjálfur.
En nú er yfirleitt orðinn almenn-
ari áhugi fyrir list túlkendanna
en tónskáldanna. Leitin að sann-
leika og fegurð þeirrar tónlistar,
sem þegar er þekkt, er orðin list
i sjálfu sér, og listsköpun tón-
skáldsins er henni aðskilin í vax-
andi mæli, og frægustu fulltrúar
annarrar greinar tónlistarinnar
eru næstum algerlega komnir úr
tengslum við fulltrúa hinnar
greinarinnar.
Sú staðreynd, að tónskáldið
leitar inn á svið, þar sem hann
gerist að nýju sinn eigin túlk-
andi, virðist gefa til kynna, að
þessi sundurgreining í skapend-
ur og túlkendur tónlistar, þessi
klofningur, hafi verið viður-
kenndur. Ungfrú Oram lýsti yfir
því, að rafeindatónlist krefjist
ekki fremur sérstakra túlkenda
en að málari krefjist einhvers
túlkanda sem milliliðs milli mál-
verksins og áhorfandans. Aðrar
listgreinar eru að nálgast „lög-
mál tóniistarinnar“, samkvæmt
orðalagi Paters, en tónlistin virð-