Skírnir - 01.01.1882, Qupperneq 118

120
NOREGUR.
forvígismenn frelsis og framfara og J. Sverdrúp hefir verið, en
nú er svo farinn að heilsu, að hann hefir orðið að vikja úr
forsetasessi þingsins. Vjer skulum enn nefna tvennt, sem sett
var á syndalista þingsins, það fyrst, að það tók mörg banka-
embætti af þeim mönnum, sem töldust í fioklci stjórnarsinna,
og setti þá i þeirra stað, sem voru í flokki meiri hlutans. En
hitt var sú uppástunga eða krafa óðalsþingsins, sem stórþingið
fjellst á, að tvo af ráðherrunum skyldi sækja i dómi um það
fje, sem forgörðum hefði farið fyrir misferli sumra embættis-
manna. Helliesen (fjármálaráðherra) skyldi, t. d., svara rikis-
sjóðnum 64,120 lcr., sem vantaði í hirzluna hjá þeim manni í
fjármáladeildinni, sem tekur við ríkismótagjaldi. þetta komst
upp, er maðurinn varð gjaldþrota. Af sjálfri málsókninni
heyrðist ekki neitt siðar, og sumir segja það — sem er þó
ekki líklegt —, að hún muni farast fyrir, og þingið hafi að
eins viljað sýna ráðherrunum í tvo heimana, en láti sig hitt
mestu skipta, að heimta enn meiri ábyrgðarskil (í ríkislaga-
málinu), þegar timi er til þess kominn. þ. e. að skilja: meiri
hlutinn ætlast til, að ráðherrarnir verði ákærðir í ríkisdómi
fyrir það að þeir neituðu að lýsa þær ályktir þingsins (17.
marz 1880) í rikislagagildi, að ráðherrarnir skyldu taka þátt í
umræðum þingsins, en þetta skuli framganga eptir næstu kosn-
ingar. það er greint í „Skírni“ 1880 (145. bls.), hverir í
ríkisdóminum sitja. því víkur annars kynliga við, að stórþingið
visaði lengi (á timum Karls Jóhanns XIV.) af höndum upp-
ástungunni um þinggöngu ráðherranna. Hún varð ellefu sinn-
um apturreka. þá — einkum meðan Karl XIV. sat að ríki —
þótti hún fyrir þá sök ískyggileg, að konungur mundi beita
ráðherrunum fyrir valdi sínu og eiga svo hægra með að draga
úr lögheimildum þjóðarinnar, eða sveigja ríkislögin í aðra
stefnu en upphaflega var hugað. Frá 1851 og til 1874 var
við þessu máli ekki hreift, en á þeim tíma komst svo mart í
annað horf í Noregi, bændunum óx fiskur um hrygg, afli þeirra
og vald á þinginu jókst meir og meir, og allt þingfarið tók að
sækja heldur í lýðvaldslega stefnu. það var því eðlilegt, að
mönnum kæmi í hug, að nú mætti og ætti að efla þingstjórn í