Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1951, Page 137

139
fram undan, síðan er þar sandeyri. Öldum saman hefir verið gróið
slétt yfir þessar litlu leifar, svo að enginn hefir vitað, að þær væru til,
og því síður um nafn bæjar eða nokkuð annað. Hefir mér því þótt
hæfa þeim bezt nafn vatnsbólsins, og er örskammt þar á milli. Nokkru
er þetta nær Litla en Stóra Reyðarvatni.
Rústin. Byggingin þarna hefir sennilega verið úr torfi (eða kekkj-
um) að miklu leyti. Þó sést þar nokkuð löng dreif af aðfærðu hleðslu-
grjóti og litlum hellublöðum, en engin Iíking af skipulagi húsa. Svo er
þetta nærri gömlu bæjunum á báðar hliðar, ekki meira en 10—15
mínútna gangur, að selstaða þar í næstu heimahögum kemur ekki til
greina. En sönnun fyrir bæjarleifum hafa Skúli og fleiri fundið:
Steinsnúða af snældum, brýnabrot, glerperlu bláa og brot úr stein-
bolla eða potti, 3X4 þumlungar að stærð, og greinilega eldborið,
með svörtu sóti á bungunni.1
Þrátt fyrir leit þarna í kring sáust ekki sérstæðar kofarústir eða
leifar girðinga koti þessu tilheyrandi. — En skammt er þaðan að
girðing Litla Reyðarvatns, sem þar er lýst. Við rústina sjást jaxlar
stórgripa, en lítið eða ekkert annarra beina. — Til auðkennis er
nærri rústinni til nv. blágrýtisklettur, lágur og ávalur. En nú er blaðka
að nema land þarna, og mun um sinn hylja þetta, sem sézt hefir.
Allt bendir hér á mjög háan aldur og á lítið kot, eigi sízt vegna Iand-
þrengslanna, ef Reyðarvötnin þrjú hefðu þá líka verið búsetin. Gæti
ef til vill verið eldra en Mið-Reyðarvatn, því að ekki er líklegt, að
þarna hafi verið búið lengi. Vel gat þó verið, að silungsveiði í Gol-
tjörn hjálpaði fátæklingi nokkuð til lífsbjargar. En vegna þess, hve
lágt er bæjarstæðið og fremur lítið, með hærra landi á þrjár hliðar,
mætti ætla, að orðið hefði þar aðfenni mikið. Og kynni það m. a.
hafa hjálpað til þess að stytta því aldur.
Vegna þess að garðurinn nýnefndi liggur rétt fyrir neðan kot þetta
en ekki fyrir ofan það, hefir hann að líkindum verið lagður annað
hvort áður en kotið var byggt eða eftir að það fór í eyði.
32. Reyöarvatn, Yzta-, Vestasta- og Stóra. Þótt bær sé enn
til með sama nafni á útskekkli landsins, tel eg þann gamla bæ, eins
og fleiri slíka, með eyðibýlum. Og er það þá sökum þess, að bæði
túnið og allir beztu hagarnir eru gjöreyðilagðir og lítil líkindi til endur-
byggingar á sama stað, á nálægum tíma (1936). Þarna var þó lengi
stórbænda bústaður eða prestsetur og þingstaður hreppsins allt til
1) Samskonar steinar hafa fundizt í fleiri rústum gömlum á Rangár-
völlum, sbr. Kristján Eldjárn: Kléberg á íslandi, Árbók 1949—50, bls. 41
og áfram.