Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1888, Blaðsíða 127

127
Snemma á 17. öld sáu þeir Torieelli og Zucchi þessar
rákir; bezt sjást tvær rákir fyrir sunnan og norðan mið-
línu; í góðum sjónpípum sést þó, að þessar rákir eru
takmörk á breiðu skýja-belti með mörgum ljósum blett-
um, sem gengur um plánetuna þvera. Ef Jupiter er at-
bugaður í nokkrar klukkustundir, sést það glöggt, að
blettirnir hreyfast og kemur það af snúningi plánetunnar
um sjálfa sig. Af þessari hreyfingu hafa menn reiknað
snúningshraðann og er hann hér um bil 9 st. 55 mín.
Einstaka sinnum kemur það fyrir, að sumir blettirnir
hreyfast miklu fljótara en vera ætti eptir snúningshraða
plánetunnar, og ráða menn af því að skýjablettir þessir
hafi sjálfstæða hreyfingu, sem opt getur orðið fjarska
mikil; af þessu og öðru sést, að miklar byltingar verða
í gufuhvolfinu á Jupiter. Arið 1878 sáu menn í fyrsta
sinni á suðurhveli stjörnunnar stóran rósrauðan blett,
og hefir hann haldizt síðan; blettur þessi er töluvert
stærri en allt yfirborð jarðarinnar; stundum sést blettur-
inn nokkuð óglöggar, þegar hvít ský hreyfast fyrir utan
hann. Bletturinn hefir eigi enn þá breytt lögun sinni til
muna; hann er mjór til beggja enda og mætti af því
ráða, að hinir einstöku hlutir hans væru hreyfanlegir
hver gagnvart öðrum; svona lagað gufuský hlýtur að
myndast, þegar gufa hreyfist með og innan um önnur
loptkennd efni. Menn hafa og víðar séð rauðleitan
bjarma á Jupiter. |>að er skoðun stjörnufræðinga, að
blettur þessi hafi komið af stórkostlegum gosum, og af
hitanum og gufunum stafi hinn rauðleiti bjarmi. Sýnist
allt benda til þess, að pláneta þessi sé enn ákaflega
heit og þar verði sí og æ stórar byltingar og gos; eld-
urinn að innan þýtur upp og tætir sundur skýin, og fyll-
ir gufuhvolfið með reyk og málmgufum. Jupiter hlýt-
ur því að vera í líku ástandi eins og jörðin var áður en
fastur skurn hafði náð að myndast. þessar rannsóknir á
Jupiter benda, eins og svo ótal margt annað, til þess, að