Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1890, Síða 21

133
millj. punda gjöra það nú. þ>að sem menn verða
sjer f lagi að gæta að í þessu máli er, að pening-
arnir eru vara um leið og peir 'eru peningar.. Og
þá getur hver maður sjeð að Htið af þeim getur
ekki eins vel satt þörfina á þeim, og mikið.
í stuttu máli þarf hvert það land, sem er kom-
ið svo langt, að það hafi nokkra verzlun, vissa upp-
hæð af peningum til að reka hana með. ef þessi
upphæð minnkar, þá er það illt, og gjörir allt erfið-
ara, ef hún stendur í stað eiga verzlun og verk-
legar framfarir erfitt með að útbreiðast, nema láns-
traustið komi til. Ef peningaupphæðin vex, þá er
líklegt að verzlun og fyrirtæki taki framförum, og
breiðist út, eða þá að peningarnir falli í verði.
En hvort er svo betra fyrir mannfjelagið að pen-
ingar hækki í verði eða þeir lækki? Ef þeir hækka
þá er það hagur fyrir alla sem hafa þá, en óhagur
hinna, og svo aptur þvert á móti. f>eir sem tapa
við verðlækkun peninga eru þeir, sem skuldir eiga
hjá öðrum, þeir sem hafa fje á vöxtum, þeir sem
eiga konungleg skuldabrjef, og önnur skuldabrjef
þvíumlík, embættismenn með fastsettum peninga-
launum, og því miður verkmannaflokkurinn fyrst
um sinn, sje þeim goldið í peningum. feir hafa
aptur ábatann, sem skuldum eiga að lúka, gjalda
skatta, og þeir sem þurfa að taka lán; iðjumennirn-
ir og atorkumennirnir sem hafa mikið af annara fje
í veltunni. Verðlækkun peninga hefur í för með
sjer nýlendustofnanir, og ný fyrirtæki í fyrstu. Ný-
lendurnar rýmka um í þjettbyggðum löndum og
setja blóðið í hreifingu, ef svo mætti segja, og koma
til leiðar meiri kornbirgðum, mannkynið fær fyrir
þeirra starf meira af afrakstri jarðarinnar, sem alstað-