Náttúrufræðingurinn - 1980, Qupperneq 36

Hér hefur vcriö drepiö á nokkra þá
umhverfisþætti, sem maðurinn hefur
breytt meö búsetu sinni. Hafa skal þó i
liuga að maðurinn er hluti af þessu um-
liverfi og verður því að taka alla röskun
á hinni ósnortnu náttúru með í reikn-
inginn, þegar fjallað er um gróður- og
dýralíf sýslnanna. Það ætti þó aö vera
metnaöarmál hvers sýslu- og bæjarfé-
lags að taka frá svæði til verndunar,
þannig að komandi kynslóðir geti gert
sér í hugarlund, hvernig landið var frá
náttúrunnar liendi.
Hér verða taldir upp varpfuglar og
umferðarfuglar í Snæfellsnes- og
Hnappadalssýslu. Kemur í ljós, að 56
tegundir verpa á svæðinu. Um fjórar
tegundir er ekki vitað með vissu hvort
verpi þar (skeiöönd, hávella, þórshani,
brandugla), en allar líkur eru á því, að
svo sé. Þá er getiö fimm umferðarfugla
sem eru alláberandi á vissum tímum árs.
H i mbr i m i (Gavia immer) er alltíður
varpfugl í héraðinu. Hann verpur við öll
meiri háttar vötn og stærri tjarnir, bæði
á láglendi og til heiða, langoftast ein
hjón við hvert vatn. Undantekning er
þó frá þessari reglu, því að við Saura-
tjörn á mörkum Miklaholtshrepps og
Staðarsveitar, hef ég fundið tvenn verp-
andi hjón skammt hvort frá öðru. Mun
það vera mjög sjaldgæft.
Ekki þarf að fara mörgum orðum um
mikilvægi þess, að fuglar þeir, sem verpa
í námunda við manninn, þar sem um-
ferð er mikil, verði ekki fyrir áreitni og
styggð. Þýðing þessa mun verða mikil í
framtíðinni og hafa menningarlegt
gildi. T.d. eru Hofgarðatjarnirnar mjög
fjölbreytilegar, hvað dýralíf og gróður
snertir, en þær eru í alfaraleið. Þar og
annars staðar á láglendi í Staöarsveit
verpa árlega nokkur himbrimapör. Er
oft skemmtilegt að skoða þessa fugla af
þjóðveginum.
Lómur (Gavia stellata) er algengur
varpfugl alls staðar þar sem tjarnir og
minni vötn er að finna. Hann velur sér
yfirleitt minni tjarnir en himbrimi og
virðist meira að segja geta notast við
mjög grunnar flagtjarnir, sem varla eru
annað en smápollar. Víða, þar sem skil-
yröi eru fyrir hendi, verpa allmörg hjón
við sömu tjörn. I Glámsflóa í Mikla-
holtshreppi er mikill fjöldi flagtjarna og
polla og má segja, að lómur verpi þar
við hvern poll. Fjöldi lóma þar og á ná-
lægum stöðum skiptir sennilega mörg-
um tugum, ef ekki nokkrum hundruð-
um. Skammt fyrir ofan Kóngsbakka i
Hclgafellssveit og þar fyrir sunnan eru
og nokkrar grunnar, gróðurlitlar tjarnir,
þar sem lómar verpa.
Flórgoði (Podiceps auritus) er sjaldgæf-
ur varpfugl. Einu svæðin, sem ég veit til
þess, að hann verpi á, eru Sauratjörn
sunnanfjalls á Snæfellsnesi og tjarnirnar
við Hofgarða. Enn fremur hefur Sig-
urður Helgason, deildarstjóri, tjáð mér,
að flórgoði hafi sést á Fjósatjörn í Kol-
beinsstaðahreppi og við litlar startjarnir
i námunda við bæinn Skjálg í Kol-
beinsstaðahreppi. Sigurður Helgason
segir flórgoða verpa við Skjaldarvatn í
Helgafellssveit og Guðmundur Bær-
ingsson, Stykkishólmi, telur flórgoða
hafa orpið að Sellátrum og í Þormóðsey
á Breiðafirði. Þetta eru einu heimild-
irnar, sem ég hef um varp flórgoða
norðan fjallgarðsins.
114