Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Síða 44

Andvari - 01.07.1962, Síða 44
154 JÓHANN S. IIANNESSON ANDVARI og skynjum, að hversu langt sem við kunnum enn að eiga ófarið á byltingar- brautinni, böfum við nú náð greinileg- um áfanga: við höfum losnað við áþján erlends valds, og við höfum losnað við áþján fátæktar. Það er satt, að bæði sjálf- stæði okkar og vclmegun standa valtari fótum en á yrði kosið. En merkileg þátta- skil eru bér engu að síður. Um langa bríð mátti svo heita, að þetta tvöfalda takmark: stjórnmálalegt og efnahagslegt sjálfstæði, væri eina takmarkið, sem þjóðin vísvitandi stefndi að, eina tak- markið, sem öllum var fyllilega ljóst. Og það var lokatakmark; um það, hvað síðan tæki við, höfðu menn öllu óljósari hug- myndir. Nú er þessu takmarki náð, en ekkert jafnstórt, jafneinfalt og jafnal- mennt hefir komið í þess stað. Þótt ekk- ert kæmi til annað en þetta, væri það varla ofmælt, að cinmitt nú sé tímabært að staldra við og hugsa sig um, enda bendir margt til þess, eins og ég hefi þegar sagt, að ýmsir hafi fullan hug á því. Það virðist vera býsna margt, scm nú á að taka til athugunar, en ef dæma má eftir fjölda óánægjuraddanna, eru skóla- málin þar ofarlcga á lista. Er það að lík- indum, þegar svo er komið sem nú er, að vel má setja langa skólagöngu i flokk með sköttunum og dauðanum, þessu tvennu, sem talið hefir verið óumflýjanlegast alls á jarðríki. Ég ætla ekki hér að gefa neitt heildar- yfirlit um þá gagnrýni á skólunum og skólakerfinu, sem fram hefir komið á síð- ustu árum, og einkum á síðustu missir- um. Ég vil aðeins lýsa því yfir, að lang- flcst af þessu tagi, sem ég hefi séð, virð- ist mér réttmætt; það er að segja, að gallarnir, sem kvartað er yfir, eru flestir raunverulegir gallar. En mig langar jafn- framt að benda á það, að þessi gagnrýni er mestmegnis sundurlaus og í brotum. Menn hafa bent á heilan sæg af einstök- um göllum á skólakerfinu — smáum og stórum, en þó oftar smáum — og mikilli þekkingu, mikilli orku og miklum góðum vilja hefir verið varið til þess, að benda á leiðir til að bæta úr þessum göllum. Hitt er miklu sjaldgæfara —- þótt það sé, sem betur fer, líka til — að grund- vallaratriði séu tekin til rækilegrar athug- unar. Astæðan er eflaust sú, að þar sem einu sinni hcfir verið komið á fullmót- uðu og rækilega skipulögðu kerfi, bein- ist athyglin fyrst og fremst að einstökum atriðum kerfisins. Kerfið verður að þeirri umgjörð, sem menn fella umbótaviðleitni sína í; skipulagið bindur. En ef við ætl- um í raun og veru að komast að því, hvar og hvernig við erum á vegi stödd í kennslumálum, nægir þetta ekki. Það eru ekki einstök atriði kerfisins, heldur kerfið sjálft, sem þarf að endurskoða. „Endur- skoða“, segi ég, en ekki „breyta“, því að það er endurskoðunin, sem á að leiða í ljós, hvort breytinga er þörf. Ef það er satt, sem ég hygg að muni satt, að síð- ustu sextán ár séu eitt hið mesta breyt- ingatímabil í íslenzkri þjóðarsögu, þá er ekki nóg að spyrja nú, hversu vel skóla- kerfið þjóni því markmiði, sem því var í upphafi sett. Sízt af öllu er þetta nóg, ef hið upprunalega markmið er ýmist gleymt eða — meira og minna umhugs- unarlaust — talið sjálfsagt. Við verðum að byrja framanfrá aftur og spyrja að nýju, hvaða markmiði skólakerfið eigi að þjóna. Engin önnur spurning en þcssi getur fyllilega gert okkur ljóst, hverjum vanda endurskoðun skólakerfisins er bundin. Skólakerfi er hvorttveggja í scnn, spegil- mynd af þjóðfélaginu, sem skapar kerfið, og citt sterkasta aflið í mótun þjóðfélags- ins og viðhaldi þess. Það er því hvorki hægt að skilgreina tilgang skólakerfis né meta gildi þess án náins skilnings á sam- félaginu, sem það á að þjóna. Af slíkum
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.