Andvari - 01.01.1994, Blaðsíða 22

20
DAVÍÐ ODDSSON
ANDVARI
isminn hlyti að leiða til ánauðar, ánauðin til örbirgðar og örbirgðin
til uppgjafar.
Kúgunin í ríkjum sósíalista var engin tilviljun að mati Geirs, held-
ur afleiðing af sjálfu kerfinu. Án frelsis í efnahagsmálum gæti frelsi í
vísindum og listum vart þrifist. Geir orðaði þessa skoðun sína oft síð-
ar. Til dæmis skrifaði hann athyglisverða grein í Stefni, tímarit ungra
sjálfstæðismanna, árið 1958 í tilefni Pasternak-málsins svonefnda.
Hin kunna skáldsaga Borisar Pasternaks, Sívcigó lœknir, hafði verið
bönnuð í Ráðstjórnarríkjunum, en verið smyglað þaðan og hlotið lof
um heim allan. Þegar höfundinum voru veitt nóbelsverðlaun í bók-
menntum árið 1958, neyddu Kremlarbændur hann til að afsala sér
þeim. í grein sinni í Stefni, sem bar heitið „Andlegt frelsi - efnahags-
legt skipulag“, sagði Geir, að framkoma valdhafanna við Pasternak
væri bein afleiðing efnahagsskipanar í sósíalistaríkjum. Þetta skildu
ekki þeir rithöfundar sósíalista, sem mótmælt hefðu meðferðinni á
Pasternak. „Ríkið á skógana þar sem trén eru höggvin,“ sagði Geir.
„Ríkið á verksmiðjurnar, sem framleiða pappírinn. Ríkið á prent-
smiðjurnar, þar sem prenta á pappírinn. Ríkið á bókaútgáfurnar, sem
dreifa bókunum, og loks það sem mestu máli skiptir, ríkið á rithöf-
undana, þeir vita ávallt yfir sér reiddan refsivönd, sem beitt er, ef
valdhafarnir telja rithöfundana hafa brugðist þeirri skyldu að boða
sælu ríkjandi stjórnarfars og hvetja menn til að strita í þágu þess.“
Réttum tuttugu árum eftir hina hörðu ritdeilu Geirs Hallgrímsson-
ar og fleiri við sósíalista um markaðsskipulag og ríkisafskipti var
Geir fenginn til þess að gera grein fyrir stefnu Sjálfstæðisflokksins á
stjórnmálanámskeiði á vegum Félagsmálastofnunarinnar svonefndu,
og var erindi Geirs prentað í bókinni Kjósandinn, stjórnmálin og
valdið. Erindið er góð heimild um stjórnmálahugmyndir Geirs. Þar
vísaði hann til hinnar upphaflegu stefnuyfirlýsingar flokksins um
víðsýna og þjóðlega umbótastefnu á grundvelli einstaklingsfrelsis og
atvinnufrelsis með hagsmuni allra stétta fyrir augum. Taldi hann
sjálfstæðisstefnuna eiga rætur í réttindabaráttu Evrópuþjóðanna á
átjándu og nítjándu öld. Síðan vék hann að frjálsri samkeppni.
„Enda þótt gengið væri út frá meginásökun andstæðinga séreigna-
skipulagsins á hendur því skipulagi sem staðreynd,“ sagði Geir,
„þeirri, að einkaatvinnurekandinn hugsi fyrst og fremst um það að
hagnast sem mest, en ekki hvað þjóðinni er fyrir beztu, þá verður
ljóst við nánari athugun, að einmitt í þessu er fólginn leyndardómur-