Andvari - 01.01.1994, Blaðsíða 47

andvari
GEIR HALLGRÍMSSON
45
samþykktum flokksins. Eins og hér hefur komið fram, bauð Matthí-
as sig fram vorið 1979, áður en Gunnar myndaði stjórn sína.
XII
Vinstri stjórnin, sem Ólafur Jóhannesson myndaði 1978, réð ekki við
efnahagsmálin; engin samstaða náðist innan hennar um efnahagsráð-
stafanir í því skyni að koma á meiri stöðugleika. Haustið 1979 sam-
þykkti Alþýðuflokkurinn að rjúfa stjórnarsamstarfið. Ólafur Jóhann-
esson baðst þá lausnar fyrir sig og ráðuneyti sitt. En Ólafur spilaði
sitt spil af mikilli útsjónarsemi og klókindum. Hann sagðist auðvitað
lúta vantrausti þingsins, en hann myndi ekki ota þjóðinni út í kosn-
ingar á tíma, þar sem búast mætti við vályndum veðrum og miklum
samgöngutruflunum. Ólafur sló tvær flugur í einu höggi. Hann undir-
strikaði ábyrgðarleysi Alþýðuflokksins, sem hljóp frá ábyrgð sinni og
setti hinn ábyrga Sjálfstæðisflokk í þá stöðu að vilja „ota þjóðinni í
haustkosningar, þegar illa stæði á“ og veita hinum ábyrgðarlausa Al-
Þýðuflokki skjól. Sjálfstæðismenn þurftu nú að taka afstöðu til þess,
hvernig landinu yrði stjórnað til bráðabirgða og hvenær kjósa ætti.
Þeir ákváðu að styðja kosningar eins fljótt og auðið væri, en Sjálf-
stæðisflokkurinn hafði þá mikinn byr í skoðanakönnunum, svo að
nienn fóru jafnvel að gæla við vígorð eins og: „Einn flokk til ábyrgð-
ar‘‘. Hitt varð nokkur ágreiningur um, hvers konar bráðabirgðastjórn
ætti að sitja fram að kosningum. Prír kostir voru í boði, minnihluta-
stjórn Alþýðuflokksins, minnihlutastjórn Sjálfstæðisflokksins og ut-
anþingsstjórn embættismanna. Alþýðuflokkurinn sneri sér til Sjálf-
stæðisflokksins með ósk um stuðning við minnihlutastjórn sína, og
vildi Geir Hallgrímsson verða við þeirri ósk, vafalaust í því skyni að
giæiða fyrir samstarfi við Alþýðuflokkinn síðar meir. Ekki er vafi á,
að ráðgjafar Geirs töldu að nú mætti endurlifa söguna frá 1959. En
sagan er ekki myndband sem menn spila aftur að vild. Gunnar Thor-
oddsen var því alveg andvígur, að Alþýðuflokkurinn myndaði minni-
hlutastjórn; vildi hann minnihlutastjórn Sjálfstæðisflokksins eða jafn-
vel embættismannastjórn um stuttan tíma. Nú má færa fyrir því
veigamikil rök, að óheppilegt hafi verið að treysta Alþýðuflokknum
fyrir minnihlutastjórn í skjóli Sjálfstæðisflokks. Hlaup Alþýðuflokks-
ms út úr ríkisstjórn Ólafs Jóhannessonar var ósannfærandi. Formað-