Andvari - 01.01.1995, Page 30

28
JÓN VIÐAR JÓNSSON
ANDVARI
Ekki er klukkan orðin sjö,
enn þá hefur birtan völdin.
Mikið þrái ég Þorstein Ö.,
þegar fer að skyggja á kvöldin.23
Snjallir upplestrarhæfileikar hans urðu að sjálfsögðu einnig til þess,
að honum var iðulega falið að lesa bæði ljóð og sögur, en þetta var
á þeim árum, þegar vel fluttar framhaldssögur gátu tæmt götur
Reykjavíkur. Var flutningur hans á skáldsögunni Sólon íslandus eftir
Davíð Stefánsson árið 1958 meðal þess sem menn rómuðu mest. Úr-
val af ljóða- og sagnalestri hans kom fyrir skömmu út á geisladiski
sem leiklistarsjóður Þorsteins Ö. Stephensens við Ríkisútvarpið stóð
að.
Þó að þátttaka Porsteins í starfi L. R. yrði af fyrrgreindum orsök-
um nokkuð stopul framan af, fer ekki á milli mála, að hann hefur,
þegar hér er komið sögu, skipað sér í röð gildustu leikara. Hann er
ásamt vini sínum Lárusi Pálssyni, Brynjólfi Jóhannessyni og Haraldi
Björnssyni einn aðalhvatamaður þess, að Félag íslenskra leikara er
stofnað haustið 1941, og gegnir formennsku í því fyrstu sex árin eða
allt þar til hann er ráðinn leiklistarstjóri Útvarps 1947. Hann kemur
hins vegar ekki aftur fram í burðarhlutverki á sviðinu fyrr en á jólum
1945, þegar L. R. frumsýnir Skálholt undir stjórn Lárusar Pálssonar.
Þetta var viðamikil, en sjálfsagt ekki gallalaus sýning. Sú ágæta leik-
kona, Regína Þórðardóttir, sem var að nálgast fertugt, hefur augljós-
lega verið orðin fullroskin til að leika Ragnheiði biskupsdóttur, auk
þess sem einhverjum þótti Valur Gíslason, sem þá var ekki orðinn sá
stólpi sem síðar varð, hvorki hafa útlit né glæsimennsku í Daða, sem
Gestur Pálsson hefði átt að leika.24
Dómar um meðferð Þorsteins á Brynjólfi biskupi voru fremur já-
kvæðir, en þó ekki alveg afdráttarlaust. Það sem einkum fer fyrir
brjóstið á sumum leikdómurum er lýsing Kambans á biskupi, sem
þeim finnst hvorki velviljuð né trúverðug; hann halli beinlínis á
Brynjólf til þess að gera hlut Ragnheiðar sem bestan. Liggur leik-
dómari Vísis Þorsteini jafnvel á hálsi fyrir að fylgja þessum skilningi
of kappsamlega eftir, sem er óneitanlega nokkuð sérstætt sjónarhorn
á skyldur leikara gagnvart hlutverki sínu. Leikdómarinn játar, að
leikarinn geri margt vel; það sé aðeins „þegar biskupinn þenur sig út
með öskri og tifar um gólf, eins og hann sé kalkaður fantalega í báð-
um mjaðmarliðum, og öllum liðum öðrum neðan mjaðma, sem alger-