Andvari - 01.01.1995, Blaðsíða 100

98
JÓNAS HALLGRÍMSSON
ANDVARI
holur nafar grjót grefur,
grunar mig að seint muni
Úlfur karl, þótt aur skjálfi,
ámur fylla úr þeim nám.
Fremrinámar
Mývatnssveit afmarkast í suðaustri af um það bil þriggja mílna löngum
fjallgarði sem liggur frá norðaustri til suðvesturs; í honum eru tvö fjöll,
Hvannfell og Bláfjall, og milli þeirra gengur garður sem úr byggðinni er að
sjá sem meðalhár fjallhryggur, en að baki rennur hann saman við hálendið
þar handan við. Víðáttumikið flatlendið milli fjallgarðsins og vatnsins er
allt undir hrauni; það eru svo mikil ógrynni af því og það er svo misgamalt,
að ekki er gerlegt að átta sig á hraununum sem liggja hvert yfir annað, og
ekki unnt að greina hvaðan allt þetta efni er komið.
Leiðin til Fremrináma liggur austan við vatnið yfir þessi hraunflæmi og
áfram upp yfir fjallshlíðina, á milli ofannefndra fjalla um slétta sandfláka til
flatlendis sem er afgirt á tvær hliðar og nefnist Heilagsdalur; sendinn jarðveg-
urinn er þar gróinn smágrastóm hér og hvar. Enda þótt þarna sé tæpast nokk-
ur bithagi handa hestum ferðalangsins, getur augað þó glatt sig við grænan lit
í þessu dapurlega og eyðilega umhverfi. Á votviðrasömum sumrum er þar
einnig vatn að fá, þó í litlu sé, síðasta svaladrykkinn sem völ er á fyrir hest og
mann á þessari leið. Staðurinn er um það bil 4 mílur suðaustur af Reykjahlíð
og l'A mílu frá brennisteinsnámunum, en þangað liggur nú leiðin meira til
austurs, sífellt á fótinn, um svo einkennilegt land, að eflaust fær enginn, sem
fer þar um fyrsta sinni, varist því að kenna einstæðingsskapar, eins og stund-
um getur gripið viðvaninga á sjó. Hið óskaplega hraunflæmi á þessum slóðum
er storknað haf; hraunið er ekki hvasst, úfið og hrjúft eins og vant er um nýtt
hraun, heldur blasir eyðileggingin við í stillilegum mikilfengleik sem ávallt er
óaðskiljanlegur hluti reginafls. Langar, svartar öldur, jafnlangt sem augað
eygir, taka við hver af annarri, svo háar að hafskip niðri í öldudölunum sæjust
ekki hvert frá öðru siglupalla á milli. Engri lifandi skepnu, ekki einu skor-
kvikindi, ekki einum fugli sem villst hefur af leið bregður fyrir í þessari
auðn. Engin lind kliðar, ekki einu sinni veltandi steinn rýfur þögnina, allt
er kyrrt og dautt, ef vind hreyfir ekki og regn eða él dynja ekki á hraunk-
löppum. En ef það hvessir - í stormi, þá rótast þetta haf upp voðalega. í
öllum lægðum, öllum sprungum og öldudölum er mikið af eldsandi sem
vindurinn hvirflar upp og kæfandi rykmökkur hylur allt, langtum ægilegri
en hríðarbyljir á vetrardögum, sem eru þó nógu ógnvænlegir.