Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1995, Blaðsíða 104

Andvari - 01.01.1995, Blaðsíða 104
102 SVEINN EINARSSON ANDVARI auk Reykjavíkur sýndur í Winnipeg og fleiri bæjum í Kanada. Hrossakets- endirinn var leikinn í Iðnó nokkrum sinnum haustið 1912, gert svona eins og til samanburðar við hinn endinn, sem líka var þá leikinn fyrsta kvöldið. Og á sýningum Leikfélags Reykjavíkur á Fjalla-Eyvindi vorið 1940 var sá endir við hafður, m. a. fyrir áeggjan Sigurðar Nordals. í grein í Alþýðu- blaðinu á frumsýningardaginn 2. febrúar gerir Nordal grein fyrir forsendum sínum og reynir jafnframt að kveða niður þann draug, að Jóhann hafi breytt endinum fyrir áeggjan frú Dybwad; hrossaketsendirinn sé upprunalegri.5 Enginn vafi leikur á, að hrossaketsendirinn er eldri. í bréfi til tilvonandi eiginkonu sinnar, Ib, í ágúst 1911 segir Jóhann: „Þýzki þýðandinn minn býst við svari mjög fjótlega. Hann skrifaði mér bréf, sem var nærri því eins langt og heil bók, og veiztu hvað, hann réðst heiftarlega á fyrri endinn á Fjalla- Eyvindi, þar sem allt fer vel - ég svaraði honum með jafnlöngu bréfi og reyndi að útskýra fyrir honum, að endirinn væri einmitt hið fegursta af leikritinu.“6 Af þessu er ljóst, að þá um sumarið hefur Jóhann verið búinn að ganga frá öðrum endi, þeim tragíska, og það að því er virðist áður en ræðst um frumflutninginn hjá Leikfélagi Reykjavíkur eða fyrir þrýsting frá Leikfélaginu. Ekki var heldur líklegt, að leikfélagar færu að blanda sér í slík innri mál höfundar, sem að auki var búsettur í öðru landi. Þrátt fyrir fullyrðingar við þýska þýðandann um að lukkulegi endirinn væri einmitt „hið fegursta“ af leiknum, hafa þá sótt að skáldinu einhverjar efasemdir þar að lútandi. Og fyrir frumprentun leiksins á dönsku velur hann einmitt þennan yngri endi. Hlutur Kára verður ívið stærri, ef hesturinn birtist í hríðinni sem svar við bænum hans til guðs forsjónarinnar, en mannlýsing Höllu fær tragískari hæðir í yngri endinum og hann er að auki meira í sam- ræmi við þá greiningu á byggingu leiksins, sem nú verður brátt vikið að.7 En víkjum nú aftur að viðprjóninu. Helge Toldberg segir í ævisögu skáldsins: „Jóhann Sigurjónsson, sem gerði sér sjálfur grein fyrir því, að veikasta hlið hans sem leikritaskálds var sú, að finna eðlilegan endi, tók því næst til að semja hann, í bráð sem sjálfstæðan einþáttung.“8 Slík glíma við endinn er nokkuð algeng hjá leikskáldum. Á það hefur og verið bent, að fyrir áhrif leikhúsmanna, gagnrýnenda eða þýðenda átti Jóhann til að breyta ýmsu í leikjum sínum og eru breytingarnar, sem hann gerði á Bónd- anum á Hrauni í frumgerðinni sem leikin var á íslandi 1908 og fram til sýn- ingarinnar á Konunglega leikhúsinu 1913, augljósasta dæmið. Þær breyting- ar hafa sem kunnugt er ekki alltaf þótt til bóta.9 En spurning er hins vegar hvort þessi fullyrðing, að Jóhann hafi átt erfitt með að ljúka leikjum sínum, fær staðist. í frumdrögum og öðrum gögnum, sem Jóhann lét eftir sig, er ýmislegt, sem bendir til hins gagnstæða, þ. e. að frumhugmynd leikja hans hafi stundum birst í leifturmynd, sem í senn var kjarni hugsunar og leiks-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.