Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1995, Blaðsíða 106

Andvari - 01.01.1995, Blaðsíða 106
104 SVEINN EINARSSON ANDVARI eins og dóm mannanna, sekt og sakleysi og útskúfun úr samfélaginu. Slíkar hugsanir eru ekkert viðprjón, heldur sóttu allan tímann á huga skáldsins meðan hann var að móta verk sitt. Næsta „gerð“ efnisins er svo í kompu frá dvöl Jóhanns í Berlín í árslok 1909.13 Par er sem fyrr fyrst efnisyfirlit á íslensku, samtöl á dönsku og at- hugasemdir á íslensku um einstök atriði. Hér er leikurinn farinn að mótast miklu nær því sem við þekkjum hann í prentaðri gerð og ýmis atriði nær fullmótuð. Toldberg fullyrðir, að Jóhann hafi gefið Ib, vinkonu sinni síðasta þáttinn fullunninn 18. apríl 1910 og sé það hið sama og einþáttungurinn Sultur.14 Vitnar Toldberg til Nordals um framhaldið, en þar sem frásögn hans kemur ekki heim og saman við orð Nordals er betra að vitna hér beint til þeirra: „Haustið 1910 kom eg til Hafnar eftir vetrardvöl í Reykja- vík. Eg hitti Jóhann undir eins fyrsta daginn, og sátum við lengi saman uppi á Himnaríki. Hann var þá að skrifa fyrsta þáttinn í Fjalla-Eyvindi, bókinni, sem hann hafði unnið að 2-3 síðustu árin. Hann sagði mér frá baðstofulýs- ingunni, sagðist vera viss um, að fyrir þann eina þátt yrði hann heimsfræg- ur. Þessi vetur var honum erfiður, en þá lauk hann við Fjalla-Eyvind, taldi sér sigurinn vísan, eins og líka reyndist rétt. . .Undir jól var hann kominn svo langt áleiðis, að hann gat sýnt Jóhannesi Nielsen leikhússtjóra síðasta þáttinn, og fengið forskot upp á hann til þess að ljúka leikritinu, 50 krónur á mánuði fjóra næstu mánuði.“15 Samkvæmt ummælum Nordals virðist síðasti þátturinn hafa orðið hvað fyrst til og Jóhann nýtt hann til að kynna verkið, jafnvel í formi einþátt- ungs, kannski í og með vegna þess, að þar er hvað mest um dramatísk átök og hann því hvað áhrifamestur útfrá því sjónarmiði. En að sá þáttur hafi fyrst verið saminn og Jóhann síðan prjónað hina þættina framan við, eins og Toldberg virðist halda, er öldungis fráleitt.16 Ýmis þemu úr fyrri þáttun- um leita á huga skáldsins eins og við höfum séð hér að framan og þættirnir eru mikið til allir í smíðum samtímis veturinn 1910, um haustið er hann að skrifa fyrsta þátt og síðasti þáttur er ekki fullgerður fyrr en um jól, hinir trúlega síðar. Hvaða máli skiptir þessi tilurðarsaga okkur til skilnings á innntaki verks- ins? Formbygging leikrita Jóhanns Sigurjónssonar er ekki nýskapandi. Á það við um alla leiki hans, þeim er skipt í 3-5 þætti með hefðbundinni byggingu að hætti piece bien faite, hins vel byggða sjónleiks, líkt og flestra annarra skálda Evrópu fyrir og eftir aldamót, jafnt þeirra sem fylgdu raun- sæi og hinna sem reyndu að finna táknlegri skáldskapartjáningu á leik- sviðinu. Strindberg var nánast einn um að róa á ný mið og ruddi þar braut fyrir expressionismann eftir stríð og síðar fáránleikastefnuna. Að vísu voru táknsæismenn snoknari fyrir formtilraunir en nýrómantísku skáldin, en það var einnig hið eina, sem skildi þá að. Hjá nýrómantísku skáldunum birtust,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.