Andvari

Volume

Andvari - 01.01.1995, Page 106

Andvari - 01.01.1995, Page 106
104 SVEINN EINARSSON ANDVARI eins og dóm mannanna, sekt og sakleysi og útskúfun úr samfélaginu. Slíkar hugsanir eru ekkert viðprjón, heldur sóttu allan tímann á huga skáldsins meðan hann var að móta verk sitt. Næsta „gerð“ efnisins er svo í kompu frá dvöl Jóhanns í Berlín í árslok 1909.13 Par er sem fyrr fyrst efnisyfirlit á íslensku, samtöl á dönsku og at- hugasemdir á íslensku um einstök atriði. Hér er leikurinn farinn að mótast miklu nær því sem við þekkjum hann í prentaðri gerð og ýmis atriði nær fullmótuð. Toldberg fullyrðir, að Jóhann hafi gefið Ib, vinkonu sinni síðasta þáttinn fullunninn 18. apríl 1910 og sé það hið sama og einþáttungurinn Sultur.14 Vitnar Toldberg til Nordals um framhaldið, en þar sem frásögn hans kemur ekki heim og saman við orð Nordals er betra að vitna hér beint til þeirra: „Haustið 1910 kom eg til Hafnar eftir vetrardvöl í Reykja- vík. Eg hitti Jóhann undir eins fyrsta daginn, og sátum við lengi saman uppi á Himnaríki. Hann var þá að skrifa fyrsta þáttinn í Fjalla-Eyvindi, bókinni, sem hann hafði unnið að 2-3 síðustu árin. Hann sagði mér frá baðstofulýs- ingunni, sagðist vera viss um, að fyrir þann eina þátt yrði hann heimsfræg- ur. Þessi vetur var honum erfiður, en þá lauk hann við Fjalla-Eyvind, taldi sér sigurinn vísan, eins og líka reyndist rétt. . .Undir jól var hann kominn svo langt áleiðis, að hann gat sýnt Jóhannesi Nielsen leikhússtjóra síðasta þáttinn, og fengið forskot upp á hann til þess að ljúka leikritinu, 50 krónur á mánuði fjóra næstu mánuði.“15 Samkvæmt ummælum Nordals virðist síðasti þátturinn hafa orðið hvað fyrst til og Jóhann nýtt hann til að kynna verkið, jafnvel í formi einþátt- ungs, kannski í og með vegna þess, að þar er hvað mest um dramatísk átök og hann því hvað áhrifamestur útfrá því sjónarmiði. En að sá þáttur hafi fyrst verið saminn og Jóhann síðan prjónað hina þættina framan við, eins og Toldberg virðist halda, er öldungis fráleitt.16 Ýmis þemu úr fyrri þáttun- um leita á huga skáldsins eins og við höfum séð hér að framan og þættirnir eru mikið til allir í smíðum samtímis veturinn 1910, um haustið er hann að skrifa fyrsta þátt og síðasti þáttur er ekki fullgerður fyrr en um jól, hinir trúlega síðar. Hvaða máli skiptir þessi tilurðarsaga okkur til skilnings á innntaki verks- ins? Formbygging leikrita Jóhanns Sigurjónssonar er ekki nýskapandi. Á það við um alla leiki hans, þeim er skipt í 3-5 þætti með hefðbundinni byggingu að hætti piece bien faite, hins vel byggða sjónleiks, líkt og flestra annarra skálda Evrópu fyrir og eftir aldamót, jafnt þeirra sem fylgdu raun- sæi og hinna sem reyndu að finna táknlegri skáldskapartjáningu á leik- sviðinu. Strindberg var nánast einn um að róa á ný mið og ruddi þar braut fyrir expressionismann eftir stríð og síðar fáránleikastefnuna. Að vísu voru táknsæismenn snoknari fyrir formtilraunir en nýrómantísku skáldin, en það var einnig hið eina, sem skildi þá að. Hjá nýrómantísku skáldunum birtust,
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.