Andvari - 01.01.1908, Blaðsíða 77

konungsvalds á íslandi.
71
sáttmálanum: »Jarl viljum vér lialá ifir oss«. Ekki
væri alveg óhugsandi, að Hrafn hefði sjálfur viljað
verða jarl ifir sínu ríki eins og Gizur ifir sínu, enn
ef það væri hugsunin, þá liefði staðið jarla (i fleir-
tölu).
8. Allar líkur eru til, að Oddaverjar hali veríð
kúgaðir af Gizuri jarli lil að játa og svei’ja sáttmál-
ann frá 1262, sem áður er sagt, og engar firir því,
að lionum hali verið bi'eitt sakir þeíri'a eða níjum
skilorðum bætt inn í liann.
9. Árið 1263 eða 1264 liöfðu landsmenn enga
ástæðu til að óska þess, að »lögmenn« (o: lögsögu-
menn) skildu vera íslenskir, því að þeir rjeðu þá
enn kosningu þeirra eftir fornum lögum, sem kon-
ungur lialði lofað að láta þá lialda.
10. í sáttmálann eru sett tvö ní skilii'ði, sem
ekki standa í sáttmálanum 1262, 1) um síslumenn
og lögmenn, að þeir skuli vera íslenskir af ættum
þeirra, sem gáfu upp goðorðin að fornu, og 2) um
ulanstefnur, að þær »viljum vjer engar hafa utan
þeir menn, sem dæmdir verða al' vorum mönnum á
alþingi í burt af landinu«. Elcki er líklegt, að þessi
níju ákvæði hefði verið sett í sáttmálann, ef lton-
ungur liefði ekki geíið tilefni til þess með þvi að
skipa noiTæna lögmenn eða síslumenn og með því
að stefna alþíðumönnum1 utan. Hvorugt liafði Há-
kon konungur gamli haft tækilæri lil að gera firir
1) Ulanstefnuákvæöiö á aö eins við alþíðumeiui; þeir sem þaö á-
skilja (»vjer« i skjalinu) eru »allur almúgi á alþingin (sbr. uppliaf skjals-
Pað getur ekki átt við lwfðingjana, sem firir lijeruðunum vóru af
konungs liencli, þvi aö þeir vóru allir Iiandgengnir konungi eöa liirðmenn
hans og þvi samkvæmt sjerstökum persónulegum samningi og liirðlögum
skildir til aö hlíöa konungi, ef liann boðaöi þá utan. Þetta liafa menn
ekki atliugaö, og því haldið, aö tilefniö til ákvæðisins hafi verið utan-
stefnur konungs og erkibiskups til höfðingjanna á þjóöveldistimunum.