Andvari - 01.01.1908, Blaðsíða 91

konungsvalds á íslandi.
85
verða nú »konungs umboðsmenna, eða, sem vjer nnmd-
um kalla, konunglegir embættismenn, miklum mun
háðari konungi enn »formennirnir« og skipaðir af
lionum. . í Járnsíðu eru þeir vanalega kallaðir valds-
menn, stundum þó rjettarar; í Jónsbók koma bæði
þessi nöfn firir, enn vanalega nafnið er sislumaðnr.
Allir eru þeir handgengnir menn, og því undir birð-
lögum, sumir hirðmenn, sumir skutilsveinar (eða ridd-
cirar), sumir jafnvel lendiv menn (eða barúnar]. Bæði
riddarar og barúnar vóru nefndir herrar.
Framan al' vóru konungs umboðsmenn mjög
fáir, firstu árin, eftir að Gizur dó, ekki nema tveir,
og settu þeir þá aftur umboðsmenn sína til að reka
það af síslunni, sem þeir sjálíir komust ekki ifir;
umboðsmenn- valdsmanna vóru nefndir sóknarmenn
eða sóknarar. Árið 1279 er Hrafn gerður merkis-
maðnr konungs og skipaður ifir aft ísland. Um
merkismann stendur svo i Hirðskrá 23. k.: »Merk-
ismaður er næst stallara innan birðar . . . Hann skal
og vera hinn mesti ljettir konungi í öllu þvi, sem
hann má áleiðis koma og konungur bíður honum
nær og fjarria. Hann hal'ði sömu metorð og lendir
menn og er hann og stallarinn sjerstaklega kallaðir
hirðstjórar, enn stundum eru allir »herrar«. nefnir
því nafni. Merkismaðurinn átti og að stjórna liirð-
stefnum og varðveita konungs merki (Hirðskrá 23),
og mun Hrafn bafa haft merki með sjer lil íslands
Hkt og Gizur jarl áður. Undir Hrafni stóðu aftur
aðrir valdsmenn eða síslumenn, skipaðir afkonungi,
°g allir handgengnir menn. Bæði Hrafn og allir
aðrir handgengnir menn innanlands, livort sem þeir
eru í embættum eða ekki, minda eina heild, sem er