Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Blaðsíða 146

sem einkennist af stofnun innri markaðar, vemd réttinda einstaklinga og aðila í
atvinnurekstri og stofnanafyrirkomulagi. Að teknu tilliti til þessa og þeirrar
staðreyndar að stofnun EFTA-dómstólsins grundvallast á EES-samningnum og
stofnanasamningnum, yrði almennt að ganga út frá því að dómstóllinn hefði
ekki lögsögu til að túlka fríverslunarsamninginn.64 Dómstóllinn heldur hins
vegar áfram og segir að undantekningar frá þessari reglu sé að finna í ákvæðum
sem tengja þessa samninga saman.65 Slíka undantekningu sé að finna í 7. gr.
bókunar 9 EES sem kalli skýrlega á mat á því hvor samninganna veiti betri
viðskiptakjör. I ákvæðinu segir:
Akvæði samninganna sem taldir eru upp í 3. viðbæti skulu hafa forgangsgildi gagn-
vart ákvæðum þessarar bókunar að því leyti sem viðkomandi EFTA-ríkjum eru þar
veitt betri viðskiptakjör en gert er í þessari bókun.
í 3. lið í 3. viðbæti við bókun 9 EES segir:
Ákvæði 1. gr. bókunar nr. 6 við samninginn milli Efnahagsbandalags Evrópu og
Lýðveldisins Islands sem undirritaður var 22. júlí 1972.
Tekur dómstóllinn fram að gera verði greinarmun á slíku mati og túlkun á
fríverslunarsamningnum. Víkur dómstóllinn því næst að fyrra álitaefninu og
tekur til athugunar hvort tilvísunin til fríverslunarsamningsins í 7. gr. bókunar
9 EES og 3. viðbætis hennar eigi eingöngu við 1. gr. bókunar 6 við fríverslunar-
samninginn eða einnig bókun 3 um upprunareglur. Niðurstaða dómstólsins er
sú að skýra beri 7. gr. bókunar 9 EES þröngri lögskýringu. Er í því sambandi
vísað til orðalags og uppbyggingar 7. gr. bókunar 9 EES og þess að um er að
ræða undantekningu frá meginreglu 120. gr. EES-samningsins þar sem fram
kemur að samningurinn gengur framar gildandi tvíhliða og marghliða samn-
ingnum milli Efnahagsbandalagsins og EFTA-ríkjanna. Þá er einnig kannað
hvort hugtakið „viðskiptakjör“ beri samkvæmt tilgangi sínum að skilja rýmri
skilningi, þ.e. þannig að það taki til upprunareglna. I því sambandi telur
dómstóllinn að skilgreina þurfi megininntak bókunar 9 EES. Tekur dómstóllinn
fram að bókun 9 EES feli í sér sérreglur (lex specialis) varðandi viðskipti með
fisk og aðrar sjávarafurðir, sbr. 20. gr. EES-samningsins. Telur dómstóllinn með
hliðsjón af megininntaki bókunar 9 EES, sem fjalli fyrst og fremst um afnám
og lækkun tolla en ekki upprunareglur, hafi skírskotun ákvæðisins til „við-
skiptakjara“ ekki verið ætlað að fela í sér upprunareglur. Samkvæmt því beri að
beita upprunareglum í bókun 4 EES í málinu en ekki fríverslunarsamningnum.
í ljósi þessarar niðurstöðu taldi dómstóllinn ekki þörf á að svara fjórðu og
fimmtu spumingunni.
Rökstuðningur dómstólsins er athyglisverður fyrir þær sakir að hann gefur
leiðbeiningu um hvemig draga eigi mörk milli fríverslunarsamningsins og
64 Sjá málsgrein 28 í dóminum.
65 Sjá málsgrein 29 í dóminum.
440