Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Blaðsíða 88

þrír talsins og eru ákvarðanir hans því aðeins gildar að allir dómararnir taki þátt
í málsmeðferðinni. Þeir eru skipaðir til sex ára með samhljóða samkomulagi
ríkisstjórna EFTA-ríkjanna. í bókun nr. 5 við ESD-samninginn er að finna
stofnsamþykktir EFTA-dómstólsins. Þar er fjallað um skipun dómsins og dóm-
arana, starfsmenn dómstólsins og um málsmeðferðina. Þá hafa verið settar
sérstakar reglur um málsmeðferð fyrir EFTA-dómstólnum sem fela í sér nánari
útfærslur á þeim reglum sem fram koma í bókun nr. 5.
Um lögsögu EFTA-dómstólsins er fjallað í 31.-39. gr. ESD-samningsins. í
stuttu máli má segja að dómstóllinn hafi lögsögu í málum EFTA-ríkjanna sem
aðild eiga að EES samningnum. Dómstóllinn dæmir í málum sem Eftirlits-
stofnun EFTA hefur höfðað gegn aðildarríki vegna brota á skuldbindingum
þess samkvæmt EES-samningnum að því er varðar lögleiðingu, beitingu og
túlkun EES-reglna (samningsbrotamál), málum milli EFTA-ríkja og málum
vegna ákvörðunar eftirlitsstofnunarinnar sem skotið er til hans. Þá getur
dómstóllinn látið dómstólum í EFTA-ríkjum í té ráðgefandi álit um túlkun á
ákvæðum EES-réttar. Samkvæmt þessu er lögsaga dómstólsins í aðalatriðum
hliðstæð lögsögu Evrópudómstólsins.11
1.5 EES-reglur og landsréttur
Eins og áður segir er EES-samningurinn fjölþjóðlegur þjóðréttaisamningur.
Við mat á því hvort og að hvaða marki tiltekinn þjóðréttarsamningur feli í sér
framsal á fullveldisrétti ríkis er m.a. hugað að því hvort í samningnum sé
kveðið á um það að tilteknum stofnunum sé komið á fót, t.d. dómstól, sem sé
meira og rninna óháður áhrifavaldi aðildarríkjanna og geti bundið hendur
þeirra. Með hugtakinu fullveldi er í þessu sambandi átt við þær heimildir sem
ríki hefur innan staðarlegra marka sinna. Samkvæmt 2. gr. íslensku
stjórnarskrárinnar greinist það í löggjafarvald, dómsvald og framkvæmdarvald.
Það vald sem alþjóðastofnanir fara með eða geta farið með er stundum nefnt
yfirþjóðlegt vald (supranational power).12
Það sem helst greinir EB frá öðrum alþjóðastofnunum er það hversu langt
aðildarríki þess hafa gengið í þá átt að framselja fullveldi (ríkisvald) sitt í
hendur EB. Hér á landi er hins vegar litið svo á að reglur þjóðaréttar, sem
íslenska ríkið kann að vera bundið af gagnvart öðrum ríkjum, gildi ekki sjálf-
krafa sem landsréttur, þ.e. í samskiptum ríkis og borgara og borgara innbyrðis.
Til þess að öðlast slíkt gildi þurfa þjóðréttarreglurnar að hafa verið leiddar í
landslög með þeim hætti sem gildir um lagasetningu innanlands samkvæmt
stjórnskipan íikisins. Er þetta stundum nefnt tvíeðli þjóðaréttar og landsréttar.13
11 Um lögsögu EFTA-dómstólsins sjá nánar Stefán Már Stefánsson, áður tilvitnað rit. bls. 277-
284 og bls. 1009.
12 Sjá nánar um þetta efni Stefán Már Stefánsson, áður tilvitnað rit, bls. 63.
13 Sjá nánar um þetta efhi: Skýrsla um lögleiðingu EES-gerða. Forsætisráðuneytið. Reykjavík
1998, bls. 11 o.áfr. Höfundar skýrslunnar eru Arni Kolbeinsson, Jón Steinar Gunnlaugsson og
Stefán Már Stefánsson.
382
i