Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Blaðsíða 49

bandalagsréttar en að rrkin sjálf verði að setja nánari reglur í landsrétt, en dóm-
stóllinn varpar ekki skýru ljósi á skilin þama á milli.
Það liðu 15 ár til viðbótar áður en Evrópudómstóllinn kvað ótvírætt á um
tilvist þeirrar meginreglu að aðildarríki gæti orðið skaðabótaskylt ef brot þess á
bandalagslöggjöfinni ylli einstaklingum tjóni.19 Það mál sem hefur mesta
þýðingu hvað þetta varðar er Francovich-málið20 sem fjallað verður ítarlega um
hér á eftir. Til að byrja með gæti hins vegar verið gagnlegt að rifja upp nokkur
eldri mál sem virðast hafa haft áhrif á hvaða skilyrði þurfa að vera uppfyllt svo
að skaðbótaábyrgð ríkis komi til álita.
í máli Schöppenstekt gegn ráðinu frá 1971 tjallaði dómstóllinn um það
hvort röng lagasetning af hálfu ráðsins gæti verið grundvöllur skaðabóta-
ábyrgðar bandalagsins samkvæmt 2. mgr. 215. gr. Rs. (nú 2. mgr. 288. gr.).
Dómstóllinn taldi að væri lagasetning á sviði efnahagsstefnu bandalagsins yrði
það ekki krafið um skaðabætur nema um væri að ræða „... alvarlegt brot á
grundvallarreglum um réttindi einstaklinga“.21
í máli Bayerische gegn ráðinu og framkvœmdastjórninni22 hélt dómstóllinn
áfram að veíta fyrir sér þeinr skilyrðum sem uppfylla þarf svo að hægt sé að
krefja bandalagið um bætur þegar bandalagslöggjöf hefur verið dæmd ógild.
Dómstóllinn velti því einnig fyrir sér hvort um „... nægjanlega alvarlegt brot á
grundvallarreglum um réttindi einstaklinga“23 væri að ræða þó það eitt og sér
væri ekki talinn nægilegur grundvöllur skaðabótaábyrgðar. Taldi dómstóllinn
að nauðsynlegt væri að taka tillit til þess hvaða meginreglur giltu í landsrétti
aðildarríkjanna um rétt einstaklinga til að fara fram á skaðabætur vegna laga-
setningar. Dómstóllinn komst að þeirri niðurstöðu að jafnvel þótt reglumar
væru breytilegar milli ríkja þá væri hægt að fullyrða að ríki gæti bakað sér bóta-
ábyrgð í einstaka tilvikum og við sérstakar aðstæður þegar lagasetning er
afleiðing þess hvaða efnahagsstefnu ríki fylgir. Að öðrum kosti gætu mögulegar
skaðabótakröfur haft áhrif á handhafa löggjafarvalds. Einstaklingar verða því,
upp að sanngjömu marki, að sætta sig við að verða fyrir ákveðnu tjóni án þess
að fá það bætt ef lagasetning er í takt við efnahagsstefnu bandalagsins. Þetta á
við jafnvel þó að löggjöf hafi verið dæmd ógild. Á þessum grundvelli komst
dómstóllinn að þeirri niðurstöðu að skaðabótaábyrgð væri ekki fyrir hendi „...
nema viðkomandi stofnun hafi augljóslega og með alvarlegum hætti litið
framhjá takmörkunum á svigrúmi stofnunarinnar til mats við ákvarðanatöku",-
19 Þetta kemur Amull nokkuð á óvart, sjá Arnull: (1999) The European Union and its Court of
Justice, bls. 151.
20 Sameinuð mál nr. C-6 og 9/90 Francovich o.fl. gegn Italíu.
21 Mál nr. C-5/71 Sliöppenstedt gegn ráðinu, 11. málsgrein. í franska textanum segir: „une
violation suffisamment caractérisée d'une régle supérieure de droit protégeant les particuliers", og
í þeim sænska: „en tillráckligt tydlig övertrádelse av en ráttsregel av högra valör till skydd för
enskilda".
22 Sameinuð mál nr. C-83 ect/76 Bayerísche gegn ráðinu og framkvœmdastjórninni.
23 4. málsgrein.
24 6. málsgrein.
343