Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Blaðsíða 17

Til nánari skýringar má einnig geta þess að álitaefnið um bein réttaráhrif
kom einnig upp í Samuelsson-málinu sem fjallaði um meint ósamræmi milli
sænskra laga um ábyrgðarsjóð launa og gjaldþrotatilskipunarinnar. Sænska
ríkisstjómin krafðist frávísunar á þeim grandvelli að ákvæði sænsku laganna
væri skýrt og nákvæmt og þar af leiðandi ekki hægt að túlka það nema
samkvæmt orðanna hljóðan. Jafnvel þótt lagasetningin teldist vera ófull-
nægjandi eða andstæð EES-reglum þá væri dómstóli í aðildarrrki ekki heimilt
að víkja til hliðar skýrum og nákvæmum lögum landsins á grundvelli tilskip-
unar.30 EFTA-dómstóllinn hafnaði þessari röksemdafærslu og taldi það vera á
valdi dómstóla aðildarríkjanna að meta hvort ráðgefandi álit væri nauðsynlegt
til að hægt væri að kveða upp dóm í málinu.31
Að lokum má segja, þótt EES-reglur hafi ekki bein réttaráhrif eða forgangs-
áhrif eins og reglur bandalagsréttar, að það hefur ekki hamlað gegn því að
markmiðunum um einsleitni verði náð. Dómur Hæstaréttar Noregs í fyrra
Finanger-málinu er sérstaklega athyglisverður hvað þetta varðar. I málinu
komst Hæstiréttur Noregs að þeirri niðurstöðu að ekki væri hægt að víkja til
hliðar skýru ákvæði norskra laga sem bryti í bága við ákvæði EES-tilskipunar.
Niðurstaðan fékkst með 10 atkvæðum gegn 5 og var forseti dómsins í minni-
hluta. Minnihlutinn vildi beita rúmri markmiðstúlkun og veita EES-reglunum
forgang. Meirihlutinn komst hins vegar að þeirri niðurstöðu að ekki væri hægt
að víkja algjörlega frá innlendri lagareglu. Lagði meirihlutinn áherslu á að
málið varðaði lárétt tengsl milli einkaaðila en ekki lóðrétt tengsl milli einstakl-
ings og ríkisins. Þeirri spurningu hvort Hæstiréttur hefði komist að annarri
niðurstöðu hefði málið varðað lóðrétt tengsl er ósvarað.32 í ljósi þess að í
málinu voru lárétt tengsl milli einstaklings og tryggingafélags má gera ráð fyrir
að Evrópudómstóllinn hefði að öllum líkindum komist að sömu niðurstöðu.
3.3 Grundvallarréttindi
Hjá Evrópudómstólnum hefur skapast hefð fyrir því að vísa til Mannrétt-
indasáttmála Evrópu og dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í málum sem
varða grundvallarréttindi.33 Grundvallarréttindi teljast til meginreglna Evrópu-
réttar.
EFTA-dómstóllinn fór að dæmi Evrópudómstólsins í máli nr. E-8/97 7Y
1000.341 málinu fjallaði EFTA-dómstóllinn um þá meginreglu að sjónvarpsstöð
skuli hlíta reglum þess lands þar sem hún er staðsett, þótt útsendingar hennar
30 Skýrsla EFTA-dómstólsins 1994/1995, bls. 145, 12. málsgrein.
31 Skýrsla EFTA-dómstólsins 1994/1995, bls. 145, 13. málsgrein.
32 Sjá hvað þetta varðar Peter Dyrberg: „Florizontal Dirict Effect v. Duty of Construction in the
EEA?, The Norwegian View“. 26 I.L.Rev., 198 (2001).
33 Sjá t.d. mál nr. C-44/79 Hauer gegn Rheinland-Pfalz, 1979 ECR, 3727; C-63/83 Regina gegn
Kent Kirk, 1984 ECR, 2689 og C-222/84 Johnston gegn Chief Constable ofthe RUC, 1986 ECR,
1651.
34 Skýrsla EFTA-dómstólsins 1998, bls. 68.
311