Morgunn - 01.12.1920, Blaðsíða 10
88
MORGUNN
takmörkuð og hversu manninum sé það mikilsvert að
halda sér innan þessara takmarka. Þaðan er örskamt
yfir í afneitunina á nokkurri æðri hlið á lífinu en þeirri,
er kemur í Ijós við lífsbaráttuna. Þeir telja alt
undir því komið að búa sig sem bezt i ófriðinn. Þess-
vegna hafa menn fundið, hvað það er mikill ávinningur
að geta loksins hætt að burðast með trúarhégiljur og
aðrar fornar bábiljur, sem ekkert geri annað en að dylja
fyrir manninum sannleikann, draga úr lífsþrótti hans,
og bægja honum frá að gera sjálfum sér lifið bærilegt á
jörðunni; en það sé i rauninni hans eina skynsamlega
verkefni. Þeir hafa þess vegna oft og tíðum ráðist með
miklu afli á allar þær stofnanir, sem trúarbrögðin styðja,
og alt þeirra athæfi. Og hefir þá stundum, eins og alkunn-
ugt er, slegið í allharðar sennur.
Kins og eg hefi þegar getið um, eru það stórir hópar
manna, sem hafa tekið niðurstöðum vísindanna, með alt
öðrum hætti, en eg hefi nú verið að leitast við að lýsa.
Annar höfuðflokkurinn, sem mig langar til að minnast á,
heíir að minsta kosti tekið þeim alt öðruvísi.
Allir hafa tekið eftir, hvað afl andstæðanna er mikið.
Allir listamenn og flestir, sem hafa nokkra ánægju af að
kynna sér listaverk, hafa tekið eftir, hvað hægt er að ná
tökum á huga lesarans eða áhorfandans eða áheyrandans,
með því að undirstryka mótsetningarnar sem greinilegast.
Iíreinleiki mjallhvítrar jökulbungunnar er aldrei eins töfr-
andi eins og þegar svart hraunbeltið gyrðir fjallið að
neðan. Athyglin drcgat þá l'yrst að ríka rnanninum í
dæmisögunni, er hann er dauður og getur ekki notið
auðs síns. Sagan af Davíð og Goliat er sögð með barns-
legri einfeldni og listamannlegri dirfsku um andstæður.
Karl og kerling í koti sínu og konungur og drotning í
riki sinu verða ávalt sérstaklega mikið hugðarefni raanna.
Eg veit ekki, hvort það er fyrir þetta lögmál um and-
stæður og athygli, að nú, þegar menn standa að sumu
ieyti framar en þeir hafa nokkru sinni áður staðið, þá