Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1919, Page 39

það reyndi að verja í lengstu lög, en reynslan hafði
þó kent þeim ýmsa njdsama lærdóma. Þetta stórveldi
hafði nú tekið á ófriðarstefnuskrá sína »verndun smá-
þjóðanntm — auðvitað meira af hagsýnisástæðum en
hugsjónahvötum.
Þegar Wilson nú bauð Bretum lið til að bæla niður
veldi prússneska hernaðarflokksins, þá var það með
því skilyrði, að þeir stæðu fast við þessa stefnuskrá
og hvikuðu þar hvergi frá. Hann lét i ljósi, að tak-
mark Bandaríkjanna væri gagnvart Býskalandi hið
sama og var gagnvart Mexíkó, að fá einræðinu og
hervaldinu steypt og fullkomið þjóðfrelsi leitt í lög,
til tryggingar friðinum framvegis. Hluttaka Bandaríkj-
anna stæði sem trygging fyrir því, að heimsstyrjöldin
væri hafin upp á æðri siðferðisgrundvöll, héðan af
væri barist gegn liinu ævagamla ófriðarefni, geðþótta
og ofbeldi fárra manna og drotnun einnar þjóðar
yfir annari — takmarkið væri í stuttu máli að gera
enda á landvinningastefnunni og slá föstum sjálfsá-
kvörðunarrétti þjóðflokkanna í heiminum.
En fékk nú Wilson Bandaríkin til að veita nægilegt
lið á þessum grundvelli? — Já, ekki stóð á þvi. Ríkið,
sem nær því engan her átti áður, að talist gæti, hefir
nú þegar (ág. 1918) samkvæmt skýrslum yfir hálfri
þriðju miljón hermanna á að skipa, og þar af eru
tveir þriðju hlutarnir komnir yfir til Evrópu!
Auðvitað ber að ganga út frá því, að hvatirnar til
þessa ótrúlega viðbragðs hafi ekki allar verið þær
sömu. Stór og sterkur her er meðal til margra hluta.
Og það var sterkur flokkur í Bandaríkjunum, sem
heimtaði mikla aukningu hers og flota, til þess meðal
annars að bjóða byrgin Mexíkó og Japan — og í sem
stystu máli til þess að Bandaríkin yrðu að reglulegu
hernaðarstórveldi. Pessi flokkur greip herbúnaðinum
tveim höndum, og hann hafði þá heldur ekkert á
móti að leggja í hinn mikla Evrópuleiðangur og sýna
svart á hvitu, að Bandaríkin væru ekki alveg bundin
(11)