Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1949, Blaðsíða 41

sumpart vera lán, en sumpart gjöf. Gert var ráð fyrir
þvi, að Bandaríkjaþing veitti fé i þessu skyni í næstu
4(4 ár, á fyrsta árinu allt að 5.3 milljörðum dollara
(34.5 milljörðum kr.).
Lög þessi má hiklaust telja meðal hinna þýðingar-
mestu, sem Bandaríkjaþing hefur fjallað um og sam-
þykkt hin síðustu ár, og hefur samþykkt þeirra mikla
þýðingu fyrir Evrópu. Langur aðdragandi var að
lagasetningu þessari, og er upphaf þess máls það,
að 5. júni 1947 flutti Marshall utanríkisráðherra
Bandaríkjanna ræðu í Harvard háskóla, þar sem
hann lýsti yfir því, að kæmu Evrópuríkin sér saman
um allsherjaráætlun til viðreisnar framleiðslu- og
viðskiptakerfi sínu, væri Bandaríkjastjórn reiðubúin
til þess að styðja framkvæmd slíkrar áætlunar með
ríflegum vörusendingum. í tilefni af þessu tilboði
hittust utanríkisráðherrar Evrópu-stórveldanna
þriggja, Bretlands, Frakklands og Sovétríkjanna, í
Paris þegar í júnimánuði, og ræddu þeir samvinnu
um slíka Evrópuáætlun og framkvæmd hennar með
fjárhagsaðstoð Bandaríkjanna. í ljós kom, að utan-
ríkisráðherra Bússa taldi slika áætlun ósamrýman-
lega sjálfsákvörðunarrétti Evrópuríkjanna, auk þess
sem hann virtist næsta lortrygginn gagnvart banda-
rískri fjárhagsaðstoð Evrópu til handa. Þótt sam-
komulag yrði ekkert á þessum fundi og í ljós væri
komið, að Sovétríkin vildu ekki standa að slíkri
allsherjaráætlun, buðu utanríkisráðherrar Breta og
Frakka engu að síður til ráðstefnu um málið og buðu
þangað ríkisstjórnum allra Evrópulanda, að Sovét-
ríkjunum og Spáni þó frátöldum. Grannríki Sovét-
rikjanna fylgdu dæmi þeirra og höfnuðu tilboðinu
um þátttöku í ráðstefnunni, sum þeirra þó nokkuð
hilcandi, svo sem Finnland, Pólland og Ungverjaland.
Tékkóslóvakía þáði boðið í fyrstu, en afþakkaði það
fám dögum siðar, án efa sökum áhrifa frá Sovétríkj-
unum. í miðjum júlí var ráðstefnan haldin, og áttu
(39)