Hugur - 01.01.2006, Blaðsíða 24

22
Eigingildi i náttúrunni — heimspeki á villigötum?
að í það minnsta helmingur almennra ritverka um hagnýta siðfræði inni-
heldur kafla sem fjalla um dýr eða umhverfið.
Ekkert er ljúfara en árangur í þessum skilningi. Nú verð ég var við það,
hvar sem ég kem, að heimspekingar - eins þótt þeir leggi stund á eitthvað
allt annað, til dæmis málspeki, meginlandsheimspeki, heimspeki lista eða
hvað sem er - eiga erfitt með að halda því fram að það sem ég er að gera sé
á jaðrinum. Þetta er ánægjuefni í þeim skilningi að verk manns hafa að ein-
hverju leyti fengið uppreisn æru. En jafnvel enn ánægjulegra og mikilvægara
að mínu mati er að þessi þróun hefur bætt heimspekina sem fræðigrein, sjón-
deildarhringur hennar hefur víkkað út og viðfangsefnum hennar fjölgað, og
vonandi hefur þessi þróun líka hvatt hana til að leggja sitt lóð á vogarskál-
arnar í baráttunni fýrir verndun náttúrunnar á þessari stórkostlegu jörð sem
við búum á.
Bakgrunnurpinn er mjögpverfaglegur, pú hefur lagt stund á náttúru- og raun-
vísindi auk heimspeki og guðfræði. Hvert er mikilvœgi pverfaglegrar nálgunar
innan umhverfisfræða og hver er staða eða mikilvægi heimspeki innan pverfag-
legrar nálgunar af pessum toga?
Það er mikilvægt að vera þverfaglegur. Guðfræðin hefur afsalað sér þeirri
kröfu að teljast drottning vísindanna. Heimspekin hélt hér í eina tíð að hún
væri drottning fræðanna, að hún væri sú fræðigrein sem hefði yfirsýn yfir all-
ar aðrar og fengist við hinstu rök tilverunnar. Heimspekingar geta vissulega
fengist við sh'ka hluti og eiga að leitast við það en nú orðið er þeim það
ókleift nema þeir líti jafnframt til raunvísinda. Þau hafa kennt okkur að
heimurinn er gerður úr sameindum og atómum, þau hafa frætt okkur um
vetrarbrautir og Miklahvell, upplýst okkur um þróunarsöguna o.s.frv.
Af þessu leiðir að ætli heimspekingar sér að hugsa stórt og á víðtækan hátt,
ætli þeir sér að hugsa um þekkingarfræði, frumspeki og heimsfræði á sóma-
samlegan hátt, þá verða þeir að þekkja raunvísindin nægilega vel. Ég held að
í þessu felist ein ástæða þess að mér hefur gengið vel. Ég er vel að mér í al-
mennri líffræði og þekki kenningaheim vistfræðinnar þar að auki vel. Þegar
ég fer út í skóg skoða ég plöntur og legg mig eftir að greina þær. I háskólan-
um mínum er fullt eins líklegt að mig megi finna í kennslustund í raunvís-
indum eins og við lestur heimspekirita. Síðastliðið haust sat ég námskeið í
stofnerfðafræði. Nokkru áður var ég í frumutaugafræði. Þar á undan var ég í
námskeiði um fjarkönnun.
Heimspekingar þurfa eftir sem áður að hugsa stórt en til þess að geta gert
það verða þeir að fylgjast með því sem er að gerast í öðrum fræðigreinum og
byggja upp skapandi hugsun og gagnvirk tengsl við þær. Þetta er ein ástæða
þess að ég nýt þess að sinna starfi mínu. Ég hef birt greinar í fyrsta flokks
heimspekitímaritum en ég hef einnig birt grein sem ég skrifaði ásamt skóg-
arverði um þá tegund siðfræði og verðmætamats sem skógarverðir ættu að
aðhyllast. Ég er alveg jafn stoltur af því að hafa birt grein í tímariti um skóg-