Hugur - 01.01.2006, Page 77

Eining líkama og sálar og kynjamismunur
75
Undir lok Hins kynsins skrifar Beauvoir: „Til er heilt umdæmi mannlegrar
reynslu sem karlkynið kýs vísvitandi að hunsa vegna þess að því tekst ekki að
hugsa um það: þetta er sú reynsla sem konan lifir“ (Beauvoir 194%,
501/622).
Hinn upphaflegi franski titill seinna bindis Hins kynsins er „L’expérience
vécue,“ sem þýðir „hfiið reynsla" eða „reynslan eins og hún er lifuð“ (á þýsku
Erlebnis eða á íslensku einfaldlega upplfiun). Þetta er tæknilegt hugtak sem
franskir fyrirbærafræðingar beita til lýsingar á viðfangi rannsókna sinna, þ.e.
reynslunni í öllum margbreytileika sínum, hreinsuð af fyrirframgefnum fræði-
legum og hversdagslegum hugtökum um tilveruna. Þama var að mati Beauvoir
komið hið réttnefnda heimspekilega viðfang: að lýsa hreinni reynslu - skyn-
reynslu jafnt sem ímyndunarafli og yfirvegun — í öllum sínum fjölbreytileika.
Hún leit á það sem verkefni sitt að taka til athugunar reynslu kvenna, sem
hefðbundin heimspeki og vísindi hefðu hunsað jafn afdráttarlaust og samtíð-
armenn hennar innan fyrirbærafræðihreyfingarinnar (Beauvoir 1949a, 32/29).
Með því að nota hugtakið um lifaða reynslu eða upplifun gerði Beauvoir
það ljóst að markmið hennar var að móta heimspekilega grundvallarlýsingu
á reynslu kvenna og heiminum eins og konur upplifa hann. Seinna bindi
Hins kynsins afrekar einmitt þetta. Það lætur okkur í té fjölbreytta útlistun á
athöfnum kvenna og ástríðum og tekur til kynlífs, hjónabands, móðurhlut-
verks, heimilishalds, stjórnmála og listsköpunar. Beauvoir vísar til skrifa
kvenhöfunda og vísindakvenna jafnt sem vændiskvenna. Heimildirnar eru
ekki lagðar fram eins og væru þær gögn til félagsfræðilegrar eða sögulegrar
úrvinnslu, heldur er þeim ætlað að opna möguleikann á heimspekilegri rann-
sókn á mannslíkamanum eins og hann er upplifaður í kvenlegu tilbrigði sínu.
3. Hending og nauðsyn: tvenns konar líkamar
Innan vébanda fyrirbærafræðinnar kann munurinn á körlum og konum að
virðast altækur: manneskjur eru birtingarmyndir tveggja grundvallarveru-
hátta - hins kvenlæga og hins karllæga - og fleiri eru kostirnir ekki.
Beauvoir heldur því hins vegar fram að greinarmunur kynja sé ekki nauð-
synlegur þáttur reynslu okkar á sama hátt, eða í sama skilningi, og dauðleiki
og líkamleiki. Við þurfum lifandi h'kama til að vera til og starfa í hinum efn-
islega heimi og þessi líkami er í eðli sínu endanlegur. En ekki er að sama
skapi nauðsynlegt að til séu tvær ólíkar gerðir líkama. Beauvoir heldur því
fram að um þetta megi hafa til marks þá staðreynd að auðveldara sé að gera
sér í hugarlund „samfélag kynlausrar æxlunar eða tvíkynja vera“ heldur en
ódauðlega eða óh'kamlega mannveru (Beauvoir 1949a, 40/39).
Kynjamismunur gæti átt sér dýpri rætur í reynslu okkar af persónum og
manneskjum en til dæmis hörundslitur eða annar munur á milli „kynþátta“.
Að minnsta kosti má færa rök fyrir þessu með því að benda á samfélög þar
sem ekki er greint á milli svartra og hvítra, en á hinn bóginn eru engin dæmi