Læknablaðið : fylgirit - 01.02.2001, Blaðsíða 14

ÍÐORÐAPISTLAR LÆKNABLAÐSINS 1-130
Líffæra- og vefjafræðiheitin
Orðanefnd læknafélaganna starfar
áfram að þýðingum fræðiorða. Nýlega var
lokið við fyrstu yfirferð á líffæraheitunum,
Nomina Anatomica. Það verk hefur nú tekið um
það bil eitt ár. Ætlun nefndarinnar er að líffæraheitin
komi út í bókarformi þegar endanlegum samlestri og
frágangi er lokið.
Alþjóðleg og íslensk líffæraheiti Guðmundar
Hannessonar voru gefin út í endurskoðaðri útgáfu
af prófessor Jóni Steffensen árið 1956. Líffæra-
heitin hafa verið endurskoðuð með reglulegu
millibili af alþjóðlegri samstarfsnefnd og full þörf
er orðin á nýrri íslenskri þýðingu.
Næsta verkefni Orðanefndarinnar er þýðing
vefjafræðiheitanna, Nominu Histologica. Jafn-
framt því verður tekið til við að safna orðum og
setja saman valin orðasöfn fyrir sérgreinar læknis-
fræðinnar eftir því sem tími og áhugi standa til.
Mikilvægt er að þau sérgreinafélög, sem áhuga
kynnu að hafa, láti frá sér heyra eða tilnefni menn
til samstarfs við Orðanefndina.
Snjöll nýyrði
Vafalítið hafa margir íslenskir læknar spreytt sig á
íslenskun fræðiorða og eiga þeir sjálfsagt mörg snjöll
nýyrði í fórum sínum. Orðanefndinni væri mikill
fengur að því að fá sendar tillögur lækna að íslensk-
um þýðingum á hvers kyns erlendum fræðiorðum
sem þeir nota í starfi sínu. íðorðasafnið þarf að vera í
stöðugri endurskoðun, meðal annars vegna þess að
ný þekking og ný tækni krefjast nýrra orða og hug-
taka. Þá ber þess að gæta að íðorðasmíð er fremur í
Orðaþáttur
„Ritstjórar Læknablaðsins hafa
áþreifanlega orðið varir við það, að oft er
erfitt, að hafa upp á nýyrðum við hœfi og
oft eru mismunandi heiti á sama hugtaki í gangi
samtímis. Það hefur verið og er stefna ritstjórnar
Læknablaðsins, að íslenzka skuli allt það, sem
íslenzkað verður. “
Með þessum orðum Arnar Bjarnasonar, for-
manns Orðanefndar læknafélaganna er fram hald-
ið orðaþætti í Fréttabréfi lækna. Svo hefur um sam-
ist að undirritaður leggi til efni fyrst um sinn. Það
er þó að nokkru leyti undir viðtökum lesendanna
komið hvert framhaldið verður. Læknar og aðrir
þeir, sem fréttabréfið lesa, eru hér með beðnir að
koma á framfæri athugasemdum í orðaþáttinn og
tillögum, sem gætu komið að gagni við vinnslu og
ætt við tillögugerð en lagasetningu og að sum orðin
ná ekki fótfestu, hversu góð sem þau annars kunna
að vera. Nýrra tillagna er því stöðug þörf.
íslenskun læknisfræðiheita
Heyrst hefur að sumum læknum þyki lítið til þessa
starfs Orðanefndarinnar koma. Dæmi um slíkt kom
fram í bréfi sem Læknablaðinu barst nýlega: „Auk
þess tröllríður íslenskun læknisfræðiheita svo síðum
blaðsins, að margar greinar eru nánast óskiljan-
legar. Ástkœra ylhýra málið er okkur öllum mikil-
vœgt, en fyrr má nú rota en dauðrota. Hvað um
það, íslenskukunnátta undirritaðs er enn nóg til að
skilja Fréttabréfið,..."
Vonandi heyrir þetta sjónarmið þó til undantekn-
inga því að oftar heyrist einmitt gagnrýni á hendur
læknum fyrir það að nota ekki íslensku þegar þeir eru
að tala um sjúkdóma og sjúkdómseinkenni við sjúk-
linga sína. Læknaslangur tröllríður enn mörgum
fundum og samkomum lækna, dagleg umræða fer að
verulegu leyti fram á „læknamáli“ og sjúkraskrár og
skýrslur lækna eru oft ekki til neinnar fyrirmyndar.
Enginn vafi er þó á því að málfar lækna í rituðu máli,
bæði í Læknablaðinu og á ýmsum öðrum vettvangi,
hefur batnað á síðustu árum. Almenningur hefur
vaknað til vitundar um málvernd og háskólaborgarar
mega nú ekki láta sitt eftir liggja varðandi málvönd-
unarátak í fræðigreinum sínum. Það væri læknum til
sóma að efla enn frekar málræktarstarfið og að gera
notkun íslenskra fræðiheita að daglegum viðburði.
FL1990; 8(1); 2
endurskoðun íðorðasafns lækna. Senda má slíkt
bréflega til undirritaðs, Orðanefnd læknafélag-
anna, Domus Medica, Egilsgötu, 101 Reykjavík, en
símleg og óformleg skilaboð hvers konar eru einnig
velkomin á vinnustað á Rannsóknastofu Háskól-
ans, Barónsstíg, sími: 601900, en þá einungis á
venjulegum umsömdum vinnutíma ríkisstarfs-
manna! Hvatleg hróp og köll á götum úti, eða sím-
töl að næturlagi eru frábeðin nema erindið sé þeim
mun brýnna og geti alls ekki beðið næsta dags.
íðoröasafnið
Iðorðasafnið er í raun og veru hin skemmtilegasta
lesning og oft hefur það komið fyrir undirritaðan að
hlæja upphátt þegar augun hafa hlaupið útundan sér
og staðnæmst á ýmsum furðuorðum sem læknar virð-
14 Læknablaðið/ fylgirit 41 2001/87