Læknablaðið : fylgirit - 01.02.2001, Blaðsíða 125

IÐORÐAPISTLAR LÆKNABLAÐSINS 1-130
eftir á,e) síðari þáttur íþróun. Annar orðliðurinn er
ana- sem merkir: upp, sundur eða í áttina að, en
þriðji orðliðurinn lysis táknar niðurbrot, sundrun,
rof eða upplausn. Urn analysis var fjallað í 59. pistli
(Lbl 1994;80:488) og tilgreint að orðið táknar
greining, sundurliðun, efnagreining, sálgreining.
Bent var á að analysis væri notað í mörgum
mismunandi samsetningum, en að notkuninni væri
þannig háttað að sérstök áhersla væri lögð á
sundurgreiningu þess sem rannsakað er í hverju
tilviki. Tilefni umfjöllunarinnar í 59. pistli voru heitin
quantitative analysis, sem undirritaður lagði til að
yrði nefnd magngreining á íslensku, og qualitative
analysis, sem á sama hált yrði nefnd eðlisgreining.
Safngreining
Undirritaður leitaði ráða hjá nokkrum starfs-
bræðrum, en enginn þeirra hafði fundið lausn sem
hann var ánægður með. Vilhjálmur Rafnsson,
prófessor, sagðist stundum nota íslenska orðið
stórrannsókn, en sagðist þó ekki sjá að það heiti lýsti
nægilega vel því sem um er að ræða. í samtali okkar
Vilhjálms kom upp sú hugmynd að safngreining gæti
verið boðlegt íslenskt heiti á þessu fyrirbæri.
Orðskýringin er þannig að meta-analysis sé
tölfræðileg greining á safni margra rannsókna á sama
fyrirbæri. Þetta er hér með lagt fram sem tillaga til
gagnrýni og umræðu.
Geðklofalyf
Olafur Arni Sveinsson, læknanemi, sendi fyrirspurn í
tölvupósti og sagðist vera að fást við verkefni á sviði
geðlækninga. I umræðunni þarf hann að aðgreina
tvær tegundir eða tvo hópa geðklofalyfja, annars
vegar conventional og hins vegar atypical. Undir-
ritaður fékk að vísu ekki aðrar upplýsingar, en taldi
sig þó geta leyst málið á einfaldan hátt, önnur
tegundin yrði hefðbundin en hin óhcfðbundin.
Þann fyrirvara má einnig gera að samhengið gæti
verið þannig, að réttara væri að tala um venjuleg og
óvenjuleg geðklofalyf. Hér gæti verið um blæbrigða-
mun að ræða sem máli skiptir.
Rétt er að geta þess að þessi aðgreining
geðklofalyfjanna á ekki samsvörun í hinni þekktu
líffæra-, meðferðar- og efnafræðiflokkun lyfja
(ATC-flokkuninni). íðorðasafn lækna tilgreinir
Iýsingarorðið atypical og gefur þýðingarnar,
afbrigðilegur, frábrigðilegur, en hvorug sýnist eiga
við hér. Þó að nánari upplýsingar urn þau lyf sem
um ræðir liggi ekki fyrir, má velta upp þeirri
spurningu hvort ofangreind aðgreining sé ekki
tímabundið fyrirbæri. Þau lyf, sem nú eru
hefðbundin eða venjuleg, gætu orðið úrelt og
önnur óhefðbundin eða óvenjuleg tekið þeirra
sæti.
Afsökunarbeiðni
I síðasta pistli var Ieiðinleg villa. Rætt var um íslensku
heitin fylgitími og eftirfylgnitími, sem stungið var
upp á til að þýða ensku samsetninguna follow-up
time. Beiðni um umfjöllun var sögð hafa komið frá
Laufeyju Steingrímsdóttur, næringarfræðingi, en þar
var rangt með farið því að beiðnin kom frá Laufeyju
Tryggvadóttur, faraldsfræðingi hjá Krabbameins-
félagi íslands. Þær eru báðar beðnar afsökunar á
mistökunum.
í umræddum pistli var óskað eftir viðbrögðum
lesenda við tillögum undirritaðs: fylgiumönnun
(follow-up care), fylgisamband (follow-up
contact), fylgiskoðun (follow-up examination),
fylgirannsókn (follow-up study) fylgiráðstöfun
(follow-up measure) og fylgimeðferð (follow-up
treatment). Enn er beðið eftir viðbrögðum.
Lbl 2000; 86: 533
ítarefni:
Buyse M o.fl. Meta-analysis: methods, strengths,
and weaknesses. Oncology 2000;14:437-43.
Koch A o.fl. Meta-analysis as a tool for
evaluation of evidence. Medizinische Klinik
2000;95:109-16.
Shekelle PG o.fl. Principles of
metaanalysis. Journal of Rheumatology
2000;27:251-2.
Stroup DF o.fl. Meta-analysis of
observational studies in epidemiology: a
proposal for reporting. JAMA 2000;283:2008-
12.
Læknablaðið / FYLGIRIT 41 2001/87 125